44-օրյա պատերազմի մասնակից, ժամկետային զինծառայող Շանթ Նավոյանը ևս դասվեց այն հերոսների շարքին, որոնք, չխնայելով իրենց կյանքը, պաշտպան կանգնեցին հայրենիքին:

Հերոսը ծնվել է 2001թ. դեկտեմբերի 14-ին Երևանում. «Լուսավոր, խելացի ու ժպտերես էր Շանթը։ Փոքր ժամանակ ինքն իրեն «կուկու» էր անվանում, երբ անունը հարցնում էին ներկայանում էր՝ կուկու Շանթ։ Իր առաջին քայլերը արեց մանկապարտեզում, որից հետո սովորեց և ավարտեց «Էլիտա» հեղինակային միջնակարգ դպրոցը։ Երկրորդ դասարանից սկսեց զբաղվել կարատեով և գրանցեց բազմաթիվ հաջողություններ։ Զբաղվում էր նաև պարկուրով։ Բարձրությունը իր տարերքն էր»,- կարոտած պատմում է Շանթի մայրը՝ Էլեն Նավոյանը:

Վերջինս նշում է, որ շատ էր վախենում, երբ տղան կառույցից կառույց էր  ցատկում, պատեր էր մագլցում, բայց Շանթը նրան միշտ հանգստացնում էր. «Երբ անհանգստանում էի և բարկանում, ասում էր՝ արդեն արել եմ, էլ մի՛ նեղվիր։ 12 տարեկանից իր համար բացահայտեց Թումոն, որտեղ նոր հետաքրքրություններ գտավ, տարվեց ֆիլմերի ստեղծումով և ընդհանրապես կինոյով։ Հենց այդ ժամանակ որոշեց, որ ռեժիսոր է դառնալու»,-ասաց մայրը։

Բայց, երբ եկավ Շանթի մասնագիտություն ընտրելու ժամանակը, գիտակցելով, որ կինոարվեստը դեռ այդքան էլ հեռանկարներ չունի Հայաստանում, որոշեց ընդունվել Ֆրանսիական համալսարանի մարքեթինգի ֆակուլտետ՝ պայմանով երբևէ նկարել իր ֆիլմը: Համալսարանում Շանթը սովորեց մեկ կիսամյակ, որից հետո 2020 թվականի հունվարի 8-ին զորակոչվեց բանակ։ Ծառայության անցավ Կապանի հրետանային զորամասում. «Որոշակի առողջական խնդիրների պատճառով Շանթը ծառայում էր որոշ սահմանափակումներով։ Իրենց գունդը տարին երկու անգամ ուսումնական վարժանքներ էր անցկացնում Մեխակավանում։ Պատերազմից առաջ՝ սեպտեմբերի սկզբին, արդեն տեղափոխվել էին և Շանթը հոսպիտալից միանգամից մեկնեց Մեխակավան՝ միանալու ընկերներին։ Սկսվեց պատերազմը, որի մասին իրական պատկերացումներ չունեինք...»,- պատմում է հերոսի մայրը:

Ըստ նրա՝ Շանթը այդպես էլ չխոսեց պատերազմից։ Ռազմի դաշտից իր հեռախոսազանգերով փորձում էր միայն հանգստացնել ընտանիքի անդամներին. «Շանթի ասելով՝ իրենք և՛ կուշտ էին, և՛ հանգիստ: Վերջին անգամ տղաս զանգահարեց հոկտեմբերի 9-ին՝ երեկոյան․ մեծ դժվարությամբ կապի դուրս եկանք։ Այդ օրն իր ձայնը ուրիշ էր՝ հոգնած, մտահոգ, անքուն, մի խոսքով շատ ուրիշ էր ինքը. դա նկատեց և՛ Շանթի հայրը, և՛ ես։ Ամեն մեկս մեր հերթին փորձեցինք պարզել, թե ինչ է պատահել, բայց նա հանգստացրեց մեզ՝ ասելով, իբր նեղված է, որ չի կարողացել կապի դուրս գալ մեզ հետ և գնում է քնելու. դա վերջին խոսքն էր, ինչ ասաց Շանթը մեզ»,- նշեց նրա մայրը։

Ընտանիքի անդամները Շանթից մինչև հոկտեմբերի 11-ը լուր չունեցան։ Հետո իմացան, որ որդին զոհվել է հոկտեմբերի 10-ին՝ առաջին հրադադարը խախտելուց հետո,  անօդաչուի հարվածից. «Ավելի ուշ իմացանք, որ վիրավոր է եղել, այդ վիճակում մոտ մեկ ժամ ու կես սպասել է օգնության, երբ օգնությունը հասել է, Շանթս Իշխանաձորի բուժկետի ճանապարհին մահացել է»,- պատմում է մայրը, որին հիմա սփոփում են տղայի մասին հերոսական պատմությունները. «Ամիսներ հետո գնդի հրամանատարներից և մարտական ընկերներից իմացանք, որ Շանթը խիզախաբար կռվել է։ Հրամանատարների խոսքով՝ տղայիս վաշտը իրենց հաշվարկով մեծ վնաս է հասցրել թշնամուն։ Շանթը ՀՀ նախագահի հրամանագրով հետմահու պարգևատրվել է Մարտական ծառայության մեդալով»,- նշեց Էլեն Նավոյանը։

Խոսելով Շանթի մասին՝ մայրը առաջինը ընդգծեց որդու՝ հասուն լինելը: Նա իր տարիքից շատ ավելի հասուն ու մեծ էր։ Հասակակիցներից տարբերվում էր իր մտածելակերպով, գիտակից և հստակ որոշումներով. «Տարբերվում էր նաև իր փիլիսոփայական մոտեցումներով։ Շատ զգացմունքային էր, բայց, միևնույն ժամանակ, զուսպ այդ զգացմունքները արտահայտելու մեջ։ Յուրօրինակ էր իր ոճով, իր տրամադրությունը հագուստի և անգամ գուլպաների գույներով էր արտահայտում»,- հուզված վերհիշում է հերոսի մայրը։

Շանթը իր տրամադրությունը արտահայտում էր ոչ միայն գունավոր հագուստներով, այլև գրառումներով. նա գրում էր դեռ 14 տարեկանից. «Տղաս գրել է նաև պատերազմի օրերին։ Իր զոհվելուց օրեր անց մեզ հաջողվեց գտնել իր գրպաններում եղած իրերը, անակնկալի եկանք՝ տեսնելով փոքրիկ նոթատետրը, որը մեզ համար բացահայտեց այն, ինչի մասին Շանթը լռում էր»,-նշեց Էլեն Նավոյանը։

Ընտանիքը ութ ամիս առաջ որոշեց. Շանթի բոլոր տարիների գրառումներով գիրք պետք է հրատարակվի. «Ամիսներ շարունակ փորձեցինք հավաքագրել Շանթի գրառումները. վերջապես գիրքը ծնվեց... այն կրում է «Խոսողը չգիտի, իմացողը չի խոսում» խորագիրը: Այս խոսքերը Շանթը գրել էր իր ինստագրամյան նկարներից մեկի ներքևում։ Գրքում տեղ են գտել նաև «Պատերազմ» խորագիրը կրող, պատերազմի օրերին Շանթի արված գրառումները»,- ընդգծեց հերոսի մայրը։

Անդրադառնալով Շանթի նպատակներին՝ մայրն ասաց, որ որդին ցանկանում էր համալսարանը ավարտել, աշխատել և ունենալ գեղեցիկ և մեծ ընտանիք՝ մանկան ճիչերով։ Իսկ Շանթի երազանքը մեկն էր. «Երազում էր ֆիլմ նկարելու մասին, վերջին ամիսներին սկսել էր մտածել նաև գրասենյակի մասին, որը կզբաղվեր տների նախագծերով և դրանց ձևավորմամբ։ Հիմա մենք փորձում ենք քիչ-քիչ իրականացնել տղայիս երազանքները»,- մեծ ցավով ասաց Էլեն Նավոյանը:

Նա նաև հպարտությամբ նշեց, որ որդու գրքի շնորհանդեսը արդեն տեղի է ունեցել. «Անչափ հուզիչ, գեղեցիկ համերգ-ներկայացում էր, որ ներկաներին տեղափոխեց Շանթի աշխարհ, և բոլորը այդ օրը մի կտոր Շանթ տարան իրենց հետ։ Գրքի վաճառքից ստացված հասույթը փոխանցվում է «ՇԱՆԹ-ԴԵԼՏԱ ՆԱՎՈՅԱՆ» ՀԻՄՆԱԴՐԱՄԻՆ, որը կրթական ծրագրեր է իրականացնելու՝ ներգրավելով զոհված տղաների քույրերին և եղբայրներին»,- ասաց հերոսի մայրը՝ փոքր-ինչ երջանիկ, որ որդու ինչ-որ երազանք կյանքի է կոչել։

Զվարթ Պետրոսյան