«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
«Հայաստանի Հանրապետությունը առաջիկա տարիներին ԵՄ անդամ չի դառնալու: Եթե Հայաստանի Հանրապետությունը դառնա ՆԱՏՕ-ի անդամ, ուրեմն, պետք է կատարի Թուրքիայի բոլոր պահանջները՝ Հայաստանի Հանրապետությունը որպես պետություն չպետք է գոյություն ունենա, լինի թուրք-ադրբեջանական տանդեմի կցորդ: Գյուլնազ տատու հեքիաթներն են, թե մենք Եվրոպային պետք ենք, կամ Եվրոպան ի շահ մեզ կարող է շատ մեծ խնդիրներ ստեղծել Թուրքիայի և Ադրբեջանի համար: Եվրոպային պետք ենք հետևյալ խնդիրը լուծելու համար. նա նպատակ ունի խլել Հայաստանի Հանրապետությունը Ռուսաստանի ազդեցության ոլորտից, բայց, միևնույն ժամանակ, Եվրոպան Հայաստանը նվիրելու է թուրքադրբեջանական տանդեմին: Եվրոպան մեր տարածաշրջանում ավելի գլոբալ հարցեր է լուծում»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանը, երբ առաջարկում ենք մեկնաբանել ապրիլի 5-ին Բրյուսելում կայանալիք եռակողմ հանդիպումից սպասելիքները, որի ժամանակ, ըստ իշխանության ներկայացուցիչների, քննարկվելու են Հայաստանի՝ ԵՄ անդամության թեկնածու դառնալու և այլ հարցեր: Զրույցի այս հատվածում մեր զրուցակիցն անդրադառնում է Հայաստանում 2018 թ.-ին տեղի ունեցած իշխանափոխությանը:
«2018 թ.-ին Նիկոլին բերեցին իշխանության, 2020 թ.-ին նրա միջոցով հրահրեցին պատերազմ Ադրբեջանի դեմ, իսկ պատերազմը Նիկոլի դիտավորյալ հրահրմամբ պատերազմ էր, որովհետև նա քանդեց բանակցային գործընթացը և լեգիտիմացրեց Ադրբեջանի ապագա ագրեսիան Արցախի նկատմամբ: Նիկոլը հիմա էլ դիտավորյալ հրահրում է Ադրբեջանին՝ հարձակվել Հայաստանի Հանրապետության վրա՝ լեգիտիմացնելով Ադրբեջանի ագրեսիան Հայաստանի դեմ, հայտարարելով, որ, այսպես կոչված, «անկլավները» Ադրբեջանի տարածք են: Մինչդեռ 1991 թ.-ի դեկտեմբերի 21-ի Ալմա Աթայի դեկլարացիան ստորագրել ենք 10 վերապահումով, որոնցից մեկն այն է, որ Հայաստանը չի ճանաչում Խորհրդային Հայաստանի և Խորհրդային Ադրբեջանի միջև եղած վարչական սահմանները՝ որպես միջպետական սահմաններ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև:
Փաստացի, Նիկոլ Փաշինյանը կեղծիքներով, մանիպուլ յացիաներով և ստերով փորձում է այս հասարակությանը կերակրել այն ստով, թե իբր Հայաստանի Հանրապետության տարածքում կան ադրբեջանական տարածքներ, և պետք է դրանք հետ տանք: Այդ հայտարարությունը դիտավորյալ անելով՝ թույլ է տալիս, որ Ադրբեջանն օրինական ձևաչափով հարձակվի Հայաստանի վրա: Իսկ հետաքրքիր է՝ կապիտուլ յանտ Նիկոլ Փաշինյանն ի վիճակի՞ է Ադրբեջանից հետ բերել այն տարածքները, որոնք կորցրել ենք Արցախյան առաջին պատերազմի ժամանակ Տավուշի մարզի տարածքներից, Արծվաշենը, կամ այն տարածքները, որոնք նա դիտավորյալ պատերազմների քողի տակ նվիրել է Ադրբեջանին՝ Սոթք-Խոզնավար, Ներքին Հանդ և Տեղ գյուղերի, Ջերմուկի, Սև լճի, Իշխանասարի և այլ հատվածներ»,-ընդգծում է մեր զրուցակիցը:
Վերադառնալով ապրիլի 5-ին տեղի ունենալիք հանդիպմանը՝ հավելում է՝ դա նույն «կապիկությունն է լինելու», ինչ եղավ Գրանադայում:«Կկանչեն այս անձնավորությանը հանդիպման, հետն ինչ-որ՝ իրենցից ոչինչ չներկայացնող փաստաթղթեր կստորագրեն, թոզ կփչեն հայաստանյան հասարակության զգալի մասի աչքերին, ցույց կտան, որ իբր ԵՄ-ի ու Արևմուտքի համար շատ կարևոր գործընկեր ենք: Իրականում ԵՄ-ն ունի ծրագիր. «չկա Արցախյան հարց, չկա ռուսական ներկայություն» ծրագիրը թևակոխում է իր վերջին փուլը: Հայաստանի Հանրապետությունը դարձնելու են թուրքական ազդեցության գոտի, դրանից հետո Թուրքիային օգտագործելու են Ռուսաստանի դեմ գլոբալ և մասշտաբային ծրագրեր իրականացնելու համար: Թուրքիան իր ծառայություններն Արևմուտքին անվճար չի մատուցելու, նա պահանջել է Հայաստանը:
Արևմուտքը տեսել է, որ հայաստանյան հասարակությունն ականջահաճո զառանցանքների վրա ոգևորվող հասարակություն է, ինչպես եղել է 20- րդ դարի սկզբին, այդպես էլ մնացել է 21-րդ դարի սկզբին: Հիմա այդ մեթոդներով, խաբելով հայերին՝ առաջ է գնում: Խաբեության առաջին ու ամենավառ ապացույցը 2022 թ. հոկտեմբերի 6-ի Պրահայի հանդիպումն է, որի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանն Ալիևի հետ համաձայնել է Արցախը նվիրել Ադրբեջանին, այդ այլանդակության քավորը եղել են ԵԽ նախագահ Շառլ Միշելը և Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը, որոնք պատասխանատու են հայերի՝ Արցախում տեղի ունեցած սպիտակ ցեղասպանության համար: Հիմա Արևմուտքը մտնում է վերջնական փուլ՝ հայերին համոզելով, թե իբր Հայաստանն իրենից այնքան կարևոր բան է ներկայացնում, որ կարող է դառնալ ԵՄ անդամ: Եվրոպացիների համար Հայաստանից հազարապատիկ ավելի կարևոր Վրաստանն ու Ուկրաինան ԵՄ անդամ չեն, էլ չխոսենք Թուրքիայի մասին»,-ասում է քաղաքագետը:
Նշվում է, որ այս հանդիպումն ունի տնտեսական շեշտադրումներ: «Մեր ապրանքների մեծ մասն արտահանվում է ԵԱՏՄ երկրներ, մեր բնակչության զգալի մասն ամեն տարի մեկնում է Ռուսաստան արտագնա աշխատանքի, անցյալ տարվա չորս միլիարդ դոլար տրանսֆերտներից երեք միլիարդը եկել է Ռուսաստանից, հատկապես «Միր» քարտերով, որոնց գործունեությունն ապրիլի մեկից կասեցված է ՀՀ բոլոր բանկերում, բացի ՎՏԲ բանկից: Եվրոպացիները հասկանում են, որ ինչ-որ թուլափայ բան պետք է շպրտեն Նիկոլի իշխանությանը, որպեսզի սա էլ հասարակությանը կաշառի: Եվրոպացիները տեսնում են, որ հայաստանյան հասարակության ինչ-որ հատվածի համար ամենակարևորը ստամոքսն է, ինչ հայրենասիրություն, պատմական հողեր կամ պետական մտածելակերպ...
Դրա վառ օրինակը Նիկոլն ու նրա իշխանությունն է: 1992 թ.-ից Արցախի շուրջ բանակցություններ են տեղի ունենում, երբեք չիմացանք, որ նույնիսկ Ադրբեջանի չորս նախագահից որևէ մեկը հայտարարի, թե Հայաստանն Արցախը ճանաչել է Ադրբեջանի մաս: Այդ մասին առաջինը հայտարարել է Հայաստանի վարչապետի պաշտոնում զմռսված Նիկոլ Փաշինյանը: Կամ՝ Ադրբեջանը բարձրաձայն հայտարարեր, որ Հայաստանն օկուպացրել է իր տարածքները և պետք է վերադարձնի: Որովհետև Հայաստանը պատասխանելու էր՝ դուք էլ մեր տարածքները հետ տվեք: Հիմա շատ լավ գիտեն, թե ում հետ գործ ունեն: Հիմա ԵՄ-ն կփորձի ինչ-որ ժամանակահատվածի կտրվածքով հայերին կաշառել, լիովին կտրել Ռուսաստանից՝ հաշվի առնելով, թե սոցիալ-տնտեսական առումով ինչ հետևանքներ կունենա Հայաստանի հասարակության համար Ռուսաստանի հետ առճակատումը: Իսկ վերջում ասելու են՝ վերջ, անցնում ես Թուրքիայի տիրապետության տակ: Այն, ինչ ստացվեց 20-րդ դարի սկզբին, Նիկոլի և նրա դավաճանախմբի անդամների ձեռամբ, ենթադրաբար, կստացվի հիմա:Հայ հասարակությունը պետք է հասկանա՝ ոչ մի ձևաչափով պետք չենք ու հետաքրքիր չենք Եվրոպային»,-շեշտում է մեր զրուցակիցը:
Հասարակությունը վստահության քվե կտա՞ գերցածր վարկանիշ ունեցող, ժողովրդականությունը կորցրած, 2021 թ.-ի ընտրություններից հետո որևէ խոստում չկատարած Նիկոլ Փաշինյանին և նրա ղեկավարած քաղաքական ուժին: Որպես օրինակ՝ հասարակության դժգոհության ու անտարբերության ցուցիչ ներկայացվում է Երևանի ավագանու ընտրությունները: «Եթե լինեն ընտրություններ, այս անգամ նա դրանք պարտադիր կկեղծի: Միայն Երևանի ավագանու ընտրությունները չեն ցուցիչ, որ Նիկոլը չունի հասարակության լայն շերտերի վստահությունը: Նա իրեն կոչում է ժողովրդի կողմից ընտրված, բայց, որպես պատմաբան ու վերլուծաբան, որը հատկապես զբաղվում է Եվրոպայի և Ամերիկայի երկրների նորագույն պատմության շրջանով, պետք է նշեմ, որ ժողովրդավարական երկրներում ընտրությունները լիովին կայացած են համարվում, և քաղաքական գործիչն էլ իրեն կարող է անվանել ժողովրդի կողմից ընտրված, եթե ընտրություններին մասնակցում է ընտրելու իրավունք ունեցողների 51 տոկոսից ոչ պակասը, իսկ հաղթանակած քաղաքական ուժը ստանում է հիսուն տոկոսից ավելի ձայն:
Նիկոլի պարագայում 2021 թ.-ին տեղի ունեցած արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցել է ընդհանուր ընտրողների ընդամենը 47 տոկոսը, ինչը ցույց է տալիս, որ 53 տոկոսը բոյկոտել է ընտրությունները: Նիկոլն ընտրվել է համընդհանուր ընտրություններին պարզ փոքրամասնության մասնակցելու արդյունքում: Քաղաքական դաշտում տեղի ունեցող գործընթացները համարում եմ Նիկոլի հաղթանակը: Այս անձնավորությանը հաջողվեց մարգինալացնել ամբողջ քաղաքական դաշտը: Կարողացավ այնպես անել, որ վեց տարվա ընթացքում իր բոլոր մեղքերը բարդեց ընդդիմության վրա: Ընդդիմությունը, չկարողանալով համապատասխան մեթոդներով արձագանքել և հակադարձել Նիկոլին, շատ դեպքերում վարկաբեկվեց հասարակության աչքերում:
Նիկոլը հասավ ամենակարևոր խնդրի լուծմանը՝ թույլ չտվեց, որ Հայաստանի քաղաքական դաշտում ծնվեն նոր քաղաքական ուժեր և լիդերներ: Այդ հակասությունների հիման վրա է նա կարողանում պահպանել իշխանությունը: Ցավով պետք է արձանագրեմ, որ հայաստանյան քաղաքականապես անգրագետ հասարակության զգալի մասն այդ խայծը կերավ: Հայաստանյան հասարակության զգալի մասի շրջանում պետական մտածելակերպի բացակայությունը բերում է պետության կործանմանը: Մարդիկ չեն կարող մի կողմ դնել իրենց հակակրանքը «նախկինների» նկատմամբ, ու չնայած հասկանալով, որ Նիկոլը երկիրը տանում է կործանման, միևնույնն է, դեռ խաղում են «նախկին-ներկա» խաղը, որը նրանց իջեցված է Նիկոլի կողմից: Ընդդիմադիր դաշտում որոշ քաղաքական գործիչներ, լիդերներ, դիտավորյալ առաջ տանելով թեզը, թե իրենք դեմ են և՛ նախկիններին, և՛ Նիկոլին, փաստացի պաշտպանում են Նիկոլի իշխանությանը, որովհետև այդ թեզից օգտվում է միայն Նիկոլի իշխանությունը:
«Նախկիններին» դեմ լինելով՝ իրենք գրեթե ոչինչ չեն անում, որ Նիկոլը զրկվի իշխանությունից: Այդ կարգախոսով առաջնորդվելով՝ փաստացի օգնում են Նիկոլին մնալ իշխանության, ավելի շատ վարկաբեկելով «նախկիններին» և ընդդիմադիրներին՝ դրանով օգուտ են տալիս, որ Նիկոլը մնա իշխանության: Վեց տարի է, ինչ «նախկինները» չկան, բայց Նիկոլը կա: Իրենց վարած քաղաքական գիծն այս վեց տարվա ընթացքում ցույց տվեց իր սնանկությունը»,-հավելում է քաղաքագետը: Իշխանական քաղաքական թիմի ներսում կարծես ևս անհանգիստ են: «Նիկոլ Փաշինյանը, լինելով վախկոտ, թույլ չի տալիս, որ իր թիմում որևիցե մեկն ուժեղ դիրքեր ունենա: Եթե տեսնում է, որ մեկն ուժեղանում է, նույն րոպեին դրան հակակշիռ ինչ-որ մեկին է բերում առաջ և սկսում է դրա միջոցով վարկաբեկել: Նիկոլը հիմնականում գնահատում է այն մարդկանց, որոնք ինքնախայտառակվելով պաշտպանում են իր քաղաքական գիծը՝ Վահագն Ալեքսանյան, Հովիկ Աղազարյան, Արմեն Խաչատրյան, Անդրանիկ Քոչարյան, Գագիկ Մելքոնյան, Արփի Դավոյան: Նրանք ինքնախայտառակվելով ցույց են տալիս իրենց նվիրվածությունը կապիտուլ յանտ Նիկոլին և նրա իշխանությանը»,- եզրափակում է Գագիկ Համբարյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
