Ափսոսանք եմ ապրում, որ ստիպված եմ բարձրաձայնել մի հարց, որը միշտ համարել եմ անձնական խնդիր և անձնական ողբերգություն: Վերջերս Լիլիթ Սիմոնյանը՝ իմ որդու կենսաբանական մայրը, հարցազրույց է տվել (տպագրված՝ hayeli.am կայքում, մայիսի 26, 2013թ.) իրենց քաղաքական տվայտանքների և իր հայրիկի, իրենց դիսիդենտ լինելու և իմ՝ ոչ հայր լինելու մասին:
Ստիպված եմ այս ամբողջ ընտանեկան անկողնային կեղտը բարձրաձայնել հենց այն գիտակցությամբ, որ հիմա կանգնած եմ մի փաստի առաջ և չգիտեմ՝ վաղը ինչ կլինի:Կուզենամ՝ գոնե որդիս իմանա ճշմարտության երկրորդ կողմը:
Սկսենք պատմությունից:
Կարեն Սիմոնյանը երբեք հալածված չի եղել Հայաստանում. եղել է Մամուլի կոմիտեի նախագահ՝ դրան գումարած ես իմ մասնավոր միջոցներով ստեղծել եմ հրատարակչություն, որպեսզի Կարեն Սիմոնյանն ունենա հավելյալ վաստակ… Այլ բան է, թե նա ինչպես կազմակերպեց և աշխատեց, որ այդ գումարները փոշիացան, և ոչինչ չստեղծվեց:
Սիմոնյանների ՝ Հայաստանից Ֆրանսիա տեղափոխվելու իրական պատճառը այն գիտակցությունն է, որ իրենց նման «էլիտարների» համար նվաստացուցիչ է մեզ նմանների կողքին ապրել և մնալ այս երկրում. նրանք նվազագույնը պիտի ապրեին Փարիզում:
Սա իրենց կարծիքն է իրենց մասին, բայց արդյունքում փչացնել պատմություն՝ առավել ևս մի երիտասարդի հոգին ու միտքը ստի վրա կառուցել, որն, այո, իմ բիոլոգիական որդին է, ես թույլ տալ չեմ կարող:
Ինչ վերաբերում է հալածանքներին. «Գոյ» թատրոն, Լիլիթ, դու խցկվեցիր քո անտակտությամբ և անդաստիարակ կեցվածքով, ես երբեք քեզ չեմ հրամանագրել այդ թատրոնում որպես դերասան, որովհետև մինչ այսօր էլ այն համոզմունքին եմ, որ ամուսինները նույն հիմնարկում՝առավել ևս թատերական մթնոլորտում, պիտի չաշխատեն. միգուցե ես սխալ եմ, բայց դա իմ կարծիքն է:Այնուհանդերձ խցկվեցիր, այնուհանդերձ խաղացիր և կանգնեցրիր թատրոնը կործանման եզրին, որովհետեւ բոլորին իրար էիր խառնել:
Ի՞նչ և ինչպե՞ս եղավ մեր զավակի պատմությունը:Այո, մենք ունեինք խնդիրներ, բայց ես երդվել էի, և բոլորը դա գիտեն, որ միայն զավակիս պատճառով պատրաստ եմ մինչև կյանքիս վերջը համարվել ամուսին և հանդուրժել քեզ:Նորից եմ կրկնում՝ միմիայն հանուն որդուս:
Ի՞նչ եղավ արդյունքում:Ես հստակ գիտեմ որոշակի աղբյուրներից, որ երեխայիս գիտակցական կյանքի առաջին իսկ պահից նրա մեջ սերմանել եք ատելություն ու զզվանք դեպի իմ անձը՝ ասելով, որ ես նրա ծնվելու պահից հրաժարվել եմ իրենից և նույնիսկ հացի խնդիրը չեմ հոգացել:Հիշեցնեմ, տղաս, հատուկ քեզ համար, որ այդ ընտանիքի բոլոր անդամներն աշխատել են իմ մասնավոր համակարգում և աշխատավարձ ստացել իմ մասնավոր համակարգից:Այն բարդ շրջանում, երբ մենք մորդ հետ միասին այլևս չէինք ապրում, տղաս, դու հիշել չես կարող, ես շաբաթը մեկ կամ երկու անգամ այցելել եմ այդ տուն՝ ոչ դատարկ ձեռքով և դրա դիմաց իրավունք եմ ստացել երկու-երեք ժամ քեզ հետ միասին այգում զբոսնելու և կարոտն առնելու:
Առաջինը Երևանից մեկնեց «քաղվտարանդի» Կարեն Ա. Սիմոնյանն իր կնոջ հետ, երկրորդը՝ Լիլիթ Սիմոնյանը, բայց այս ժամանակային տարբերության հետ կապված ուզում եմ հիշել մի շատ հետաքրքիր դիպված, երբ դեռ այդքանից հետո իրենք են խոսում նյութականից, փողից, մարդկությունից …
1995 թ.-ին հենց Կարեն Ա. Սիմոնյանի ընկերները՝ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը և Վանո Սիրադեղյանը ինձ նման «չարաճճի» անձին որոշեցին դաստիարակել՝ խուլիգանության հոդվածով ուղարկելով Երևանի բերդ:
Ոչինչ, ամեն ինչ հարթվեց, բայց որքան մեծ էր իմ զարմանքն ու ապշանքը, երբ ես վերադարձա Մասիվ թաղամասում գտնվող իմ տունը, որտեղ, ինչ ստեղծված և դրված էր իմ աշխատավարձով, իմ քրտինքով՝ կոպեկ առ կոպեկ (իսկ դա գույք էր, ռադիո ժամանակակից սարքավորումներ էին, մի խոսքով' ամեն ինչ, ինչ անհարժեշտ է ընտանիքին, ուղղակի այն տարբերությամբ, որ այդ ամենը դեռ չէր էլ օգտագործվել), ամբողջությամբ դատարկված էր:
Լիլիթ Սիմոնյանի պատասխանը, ուղղված հարցին, թե ուր է գույքը, այս էր՝ վաճառել եմ, բա հո երեխան սոված չէր մնալու:
Իրականում գուցե տոմսի գումար էր պետք, բայց չսպասել անգամ սեփականատիրոջը, որ վերադառնա և նրանից դա ստանալ՝ կարծելով, որ, վերջ, էս մարդը արդեն գնաց, մազ պոկելը «քյար» է՝ ծախենք- ուտենք… Գնահատականը թողնում եմ ձեզ և իմ զավակին:
Գնանք առաջ:Խնդրեցիր ապահարզան: Ես քեզ բացատրում էի, որ պատրաստ եմ չտալ ապահարզան, միշտ համարվել ընտանիքի ամուսին և երեխայիս հայր, պարտավորվում եմ նրան մեծացնել, կերակրել և կատարել հայրական պարտավորություններս:Պատասխան՝ ոչ, ապահարզան:Ստացար ապահարզան, բերեցիր մի գրություն, որտեղ խնդրում էիր ինձնից թույլտվություն (որը, ինչպես նշում ես հարցազրույցում, աչքի լույսի պես պահում ես), մի քանի ամսով երեխային որպես զբոսաշրջիկ թույլ տալ մեկնել, քանի որ տատիկն ու պապիկը ( շատ լավ եմ հիշում խոսքերդ) վատ են, մահամերձ են և երեխան հնարավոր է՝ չհասցնի տեսնել պապիկին ու տատիկին:
Զազրախոս սուտ:
Արդյունքում ստանալով զբոսաշրջիկի կարգավիճակով Մազմանյան Աղասիին երկրից ժամանակավորապես դուրս հանելու իրավունքը՝ իրականում քրդավարի (քյոլեցիր) գնացիր, և այնտեղ սկսեցիք մի էպոս խաղալ, որ դու և հայրդ քաղաքական վտարանդիներ եք, որ ձեզ այստեղ ճնշում են, ձեզ այստեղ աշխատանք չեն տալիս և այլն, և այլն:
Փաստում եմ և պատրաստ եմ կրկնել հազար անգամ՝ բացարձակ սուտ:Ոչ ոք ոչ ճնշել է, ոչ էլ առավել ևս վռնդել է ձեզ այստեղից, ուղղակի դուք ուզում էիք ուտել շագանակներ և տրյուֆելներ Փարիզում , իսկ հայրենիք, որտեղ չկար լույս, գազ և հաց, ձեզ նման հայրենիքը պետք չէր:Սա ձեր գործն էր:
Իր հարցազրույցում Լիլիթ Կ. Սիմոնյանն ասում է, որ, եթե ես խաբել էի իրեն, թող դիմեր դատարան: Այո, ես մեկ տարի մտածում էի դիմել Ֆրանսիայի դեսպանատան միգրացիոն ծառայություն և պահանջել զավակիս, բայց իմ էգոիզմը, այնուհանդեձ, չգերիշխեց որպես հայր, քանի որ ես գիտակցում էի, որ խաղալու եմ իմ որդու, նրա մտային, հոգեկան աշխարհի հետ և այս քաշքշուկի մեջ երեխան մեծանալու էր թերարժեք, հիվանդոտ և բարդութավորված:
Միայն այս պատճառով է, որ ես չեմ դիմել, օրենքով հասանելի արհեստական միջոցներին, ըստ որի, քեզ և զավակիս էլ էմիգրացիոն ծառայություններն ուղղակի դուրս կվռնդեին Ֆրանսիայից:
Գնանք առաջ:
Նույն հարցազրույցում ասում ես՝ եթե ուզում էր, թող գար, տեսներ երեխային:Ինչպե՞ս չես ամաչում, ինչու՞ ես ստում:Տարիներ շարունակ, և ոչ մեկ անգամ, ես եղել եմ Փարիզում, հեռախոսով զրուցել եմ անձամբ Կարեն Ա.-ի և Անիկ Ղազարյանի հետ, խնդրել եմ՝ թույլ տվեք երեխայիս տեսնել, ես նաև գումար եմ բերել, որովհետեւ պարտավորված եմ զգում իմ որդու կենցաղը հոգալու համար:Պատասխան՝ մյուս օրը բոլոր հեռախոսները անջատված: Դուք անգամ բնակարանն եք փոխել, որ ես հանկարծ ձեզ չփնտրեմ ու գտնեմ այնտեղ, ընդ որում՝ ոչ թե Փարիզում, այլ Փարիզի արվարձանում՝ Արֆորվիլում:Դուք նույնիսկ փարիզեցի կամ փարիզաբնակ չեք, դուք արվարձանում ապրող «new ախպարներ» եք:
Երկրորդ անգամ լինելով Փարիզում' փորձել եմ իմ շատ հարգելի ընկերոջ Կարոյի և իր տիկնոջ՝ Նանայի միջոցով կապի մեջ մտնել և, այնուհանդերձ, վերջապես տեսնել երեխային:Ապարդյուն…
Բոլոր քո ազգականներին՝ և քրոջդ, և հորաքրոջդ, և եղբայրներիդ՝ Վաղարշակին, Աղասուն, երբ որ եղել են Երևանում, խնդրել եմ անընդհատ մի բան՝ այնպես անեն, որ թույլ տաք որդուս հետ մտնեմ կապի մեջ…Այո, այո, վերջում՝ ինչ անենք, չի ուզում Լիլիթը:
Իրական պատկերը, զավակս, ես չգիտեմ՝ քեզ այդտեղ ինչ անուն են տալիս և ինչ ազգանուն, սա է՝ առ այսօր ես երազում եմ տեսնել քեզ, երազոմ եմ քեզ հետ երկու բառ խոսել և լսել քեզ:
Ինչ վերաբերում է իմ և իմ ընտանիքի վերաբերմունքին Աղասի Մազմանյանի հանդեպ, կարող եմ բերել միայն մի փաստ, տղաս, դու փոքր եղբայր ունես ՝Դավիթ Մազմանյանը, որը 4 տարեկանից առ այսօր իր սեղանի վրա պահում է քո նկարը և ամեն տարի, երբ մենք մեկնում էինք հանգստանալու, ասում էր՝ արի գնանք Փարիզ, որ իմ եղբորը տեսնեմ կամ կանչի, բեր Երևան…Պատասխանները փուչ էին՝ հնարավոր չի, փող չունենք. առ այսօր իմ որդին չգիտի իրական պատկերը՝ ինչու է նա զրկված իր եղբոր հետ շփվելու և եղբայրություն անելու հնարավորությունից, և առ այսօր նրա սեղանին 6 տարեկան Աղասի Մազմանյանի նկարն է:
Ուզու՞մ եք մանրանանք…Մանրանանք ավելին:Դուք այնքան էիք մոլեռանդ երեխայի ազգանունը Մազմանյանից Սիմոնյան դարձնելու ձեր ատելության մեջ, որ երբ ձեզ մոտ հյուր էին գալիս Երևանից, առաջին պայմանը, որ դնում էիք այն էր, որ ձեր տանը Արմեն Մազմանյանից խոսել չի կարելի, որ դա տաբու է:
Անգամ, երբ որ տալիս էիր նկարներ, Լիլիթ, զգուշացնում էիր, որ դրանք ինձ չգան-չհասնեն…Բոլորն էլ հասել են ինձ, և ես շատ նկարներ ունեմ Աղասուկից:Առ այսօր իմ կարոտը քաշում եմ այդ նկարներին նայելով:
Ամենաանհեթեթն այն է, տղաս, որ քո մայրը և Սիմոնյաններն ատել են ինձ այն րոպեին, երբ քեզ դուրս էին բերում ծննդատնից և իմացան՝ քեզ անվանակոչել եմ իմ հայրիկի անունով՝ Աղասի, այլ ոչ թե Կարեն Ա. Սիմոնյանի:Մայրդ այդ պահին արտասվելով բարոյական հայհոյանքներ էր հնչեցնում Մազմանյանների հասցեին:
Կարծում եմ՝ բարդույթներն սկսվել են այդ րոպեից, և այդ չի ներվել ինձ մինչև վերջ, քանի որ Սիմոնյաններն ունեն կարծիք, որ աբսոլյուտ ինչ-որ արժեքային համակարգ են, որին պետք է ծառայեն և ենթարկվեն բոլորը:
Իրականում սովորական մահկանացուներ՝ ձեր «չարաճճի» բարդույթներով հանդերձ, որի արդյունքում ինձ զրկել եք իմ զավակից, իսկ զավակիս իր հոր հետ շփվելու հնարավորությունից:
Ինչևէ…Անդրադառնամ նաև վերջին իրադարձություններին. լսել եմ (քանի որ ինքս սոցիալական ցանցերից չեմ օգտվում՝ համարելով անօգուտ գործիք), որ Լիլիթ Կ.Սիմոնյանի կողմից քաղաքական և հասարակական գերակտիվություն կա՝ խորհուրդներ, մտքեր ուղղված դեպի հայրենիք:
Սիրելիներս, լքել հայրենիքը սոված ու դժբախտ ժամանակ ու տրյուֆել ուտելով դասեր տալը շատ հեշտ է. այստեղ ձեր այդ մտքերի, կարծիքների կարիքը ոչ ոք չունի:Եթե այդքան քաղաքացի եք ու այդքան ազատ եք Ֆրանսիայում, միասին ստեղծեք ֆանտաստիկ- դեմոկրատների մի կուսակցություն և ինտեգրվեք ֆրանսիական, եվրոպական քաղաքական գործառույթների մեջ:Առավել ևս, որ փտող և այլասերված Եվրոպայի արժեքային համակարգը մեր հայրենիքում, մեր ժողովրդին բոլորիովին պետք չեն:Եվրոպայից պետք է ինտեգրել ընդամենը մշակույթ և պատմություն, ինչը բոլորն անում են:
Որպես ավելացում՝ մյուս զավակս՝ Դավիթը, եվրոպական արժեքներին ինտեգրված է ոչ պակաս, որովհետև 4 տարեկանից տարին մեկ երկու անգամ եղել է Եվրոպայում, այցելել տարբեր թանգարաններ, եղել թատրոններում և նա ավելի եվրոպացի է, քան դուք՝ բոլորդ միասին:Բախտ է ունեցել հանդիպել և լսել այնպիսի մեծությունների խորհուրդները, ինչպիսիք են Վիմ Վենդերսը, Տոնինո Գուերան, Էնրիկա Անտոնիոնին, Քշիշտոֆ Զանուսսին և այն մեծանուն հայերը, ովքեր շարունակել են ապրել եւ ստեղծագործել Հայաստանում:Այսօր արդեն սովորում է Չինաստանում:
Որպես վերջաբան՝ մեկ անգամ ևս ներողություն եմ խնդրում, որ ստիպված եմ այս ամենը բարձրաձայնել, բայց վերջիվերջո իմ զավակը պետք է ունենա նաեւ այլ կարծիք այս մասին:
Այն անեծքներից, այն հայհոյանքներից, որ ասվել են իմ հասցեին Փարիզում ամեն հանդիպածի մոտ, քաջ տեղյակ եմ: Շարունակեք նույն մաղձն ու անեծքը, բայց մի պղտորեք երիտասարդի հոգին, մի սպանեք նրա մեջ հավատը, սերը դեպի հայրենիքը, իսկ այդ «լոլոները», որ դուք լքել եք հայրենիքը, որովհետեւ ձեզ այստեղ հալածում էին, խաբեության մեջ է դնում տղայիս:
Իրական քաղվտարանդին, տղաս, քո Աղասի Մազմանյան պապն է եղել, որն իր ազգայնակաան գաղափարների եւ ազատականության համար 15 տարով աքսորվել է Սիբիր, որովհետեւ հայրենիքի իրական զինվոր էր եւ պաշտում էր այդ հայրենիքը, իսկ Սիմոնյանները, տղաս, լքել են հայրենիքը, որովհետև սիրում են Փարիզում շագանակ ուտել: Նրանք զզվում են այս հայրենիքից:
Մնացեք խաղաղությամբ:
