Ռուսաստանում հուլիսի 14-ին ընդունված օրենսդրական փոփոխություններն ու դրանց հետևանքով ստեղծված իրավիճակը բացահայտում են Մոսկվայի իրական նկրտումները եվրասիական ծրագրերի շրջանակներում, մասնավորապես` Հայաստանի նկատմամբ:
Ըստ ՌԴ օրենսդրական փոփոխությունների, Ռուսաստանում արգելվում է ոչ ռուսաստանյան վարորդական իրավունքներով վարորդ աշխատելը: «Ճանապարհային երթևեկության անվտանգության մասին» ՌԴ օրենքում փոփոխությունների փաթեթը, որը խորհրդարան էր ներկայացվել մայիսի 17-ին, հուլիսի 14-ին վերջնական ընթերցման ժամանակ ենթարկվել էր էական փոփոխությունների: Մասնավորապես, ավելացվել էր դրույթ, ըստ որի` Ղրղզստանի ազգային վարորդական իրավունքներով վարորդները կարող են վարորդական գործունեություն իրականացնել Ռուսաստանում: Այս վերապահումը վերաբերում է նաև բոլոր այն երկրներին, որտեղ ռուսերենն ունի պաշտոնական կարգավիճակ, որը ամրագրված է օրենսդրությամբ կամ սահմանադրությամբ:
Բացահայտ մարտահրավեր
ՀՀ բազմաթիվ քաղաքացիներ որպես վարորդ աշխատում են ՌԴ տարածքում և, փաստորեն, փոփոխություններն ուժի մեջ մտնելուց հետո նրանք Ռուսաստանում դրա համար կարող են տուգանվել 10 հազար ռուբլիով (մոտ 80 հազար դրամ): Անշուշտ, այս հարցը մեծ կարևորություն է ներկայացնում Հայաստանի համար, և հուլիսի 17-ին Մոսկվայում ՌԴ պետական դումայի նախագահ Վյաչեսլավ Վոլոդինի հետ հանդիպման ժամանակ ՀՀ ԱԺ նախագահ Արա Բաբլոյանը բարձրացրեց այն: Ռուսական կողմը սակայն, ինչպես հայտնում է ТАСС-ը, ի դեմս Վոլոդինի, առաջարկեց Հայաստանին ամրագրել ռուսերենը որպես պաշտոնական լեզու:
«Ես կարող եմ ընդամենը մեկ բան ասել, ամրագրեք այն (խմբ․՝ ռուսերենը) որպես պաշտոնական, և այդ ժամանակ օրենքի նորմն ինքնաբերաբար կծավալվի նաև Հայաստանի վրա»,- մասնավորապես ասաց Վոլոդինը: «Երբ մենք քննարկել ենք այդ հարցը, մենք ընդգծել ենք, որ այդ նորմը գործում է միայն այն երկրների նկատմամբ, որտեղ դա (խմբ․՝ ռուսերենի պաշտոնական կարգավիճակը) ամրագրված է սահմանադրության, օրենսդրության մեջ»,- ավելացրեց Վոլոդինը:
Ըստ էության, պաշտոնական Մոսկվան սոցիալական ու տնտեսական հարցում զիջում կատարելու դիմաց Հայաստանից պահանջում է կատարել իր համար սկզբունքային ու ազգային ինքնությանն առնչվող քայլ:
Ընդ որում, ՌԴ օրենսդիրների այս նախաձեռնությունը, որը վերաբերվում է լեզվի պաշտոնական կարգավիճակ ունենալ-չունենալով վարորդական իրավունքի վավերականություն սահմանելուն, ինքնին խնդրահարույց է ու ոչ միանշանակ: Նկատենք, որ խոսքը չի գնում վարորդական իրավունքների այսպես ասած բովանդակության, վարորդների մասնագիտական որակների և այլնի մասին, այլ կոնկրետ քաղաքական ենթատեքստերի:
Ի սկզբանե, ընդունելով ռուսերենի` պաշտոնական կարգավիճակ ունենալը որպես չափանիշ, Մոսկվան սահմանում է քաղաքական առաջնահերթություններ: Ավելին, Վոլոդինի հայտարարությամբ ՌԴ-ն, փաստացի, չի խորշում իր առաջնահերթությունների մասին բարձրաձայնելուց ու առաջ է քաշում դրանք բավական հանդուգն, սադրող ու աննրբանկատ կերպով:
Եվրասիական լեզվաբանական միություն
Հայաստանը միակ երկիրն է Եվրասիական տնտեսական միությունում, որտեղ ռուսերենը չունի պաշտոնական կարգավիճակ: ԵԱՏՄ շրջանակներում ու ընդհանրապես հետխորհրդային տարածքում ռուսերենին հատուկ կարգավիճակ տալու խնդիրը մշտապես եղել է ռուսական քաղաքականության ուղղություններից մեկը ու այդ մասին պարբերաբար բարձրաձայնվել է ամենատարբեր մակարդակներով:
Համեմատության համար նշենք, որ Եվրոպական միությունը, օրինակ, որն ունի 28 անդամ և 24 պաշտոնական լեզու: Ընդ որում, բոլոր 24 լեզուներն էլ իրավազոր են, բոլորն էլ ունեն աշխատանքային լեզվի կարգավիճակ: Ինչպես տեսնում ենք ԵՄ արձանագրած տնտեսական արդյունքներից, մի քանի պաշտոնական լեզու ունենալու ձևաչափը ոչ մի կերպ չի խոչընդոտում առաջխաղացմանն ու զարգացմանը:
Հավելենք, որ Հայաստանի հարևան երկրներից և ոչ մեկում ռուսերենը պաշտոնական կարգավիճակ չունի: Ավելին, ռուսերենը չի մտնում անգամ աշխարհում ամենատարածված լեզուների թոփ հնգյակի մեջ:
Վահե Ղուկասյան
«Իրազեկ քաղաքացիների միավորում»
