Վաղուց հասունացել է պահը փոխելու Հայոց ցեղասպանությանն առնչվող հայ ժողովրդի պայքարի շեշտադրումները: Ելույթ ունենալով Սփյուռքի նախարարության նախաձեռնությամբ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ընդառաջ կազմակերպված իրավաբանների համաժողովում այս մասին նշել է «Մոդուս վիվենդի» կենտրոնի ղեկավար, նախկին դիվանագետ Արա Պապյանը: Ըստ նրա, Հայոց պետականության ինքնին գոյությունը հայ ժողովրդի պայքարի համար բացել է նորանոր հնարավորություններ: «Մենք ազգովին կանգնած ենք վճռորոշ ճամփաբաժանի առջև: Ինչքան էլ դժվար է պատկերացնել, բայց ըստ իս, հայոց պետականությունը կամ կլինի ավելի մեծ ու հզոր, կամ չի լինի ընդհանրապես: Մեր տարածաշրջանում ընտրության հնարավորությունը խիստ սուղ է: Հետևաբար, Հայոց ցեղասպանության հետևանքերի վերացման հարցում մենք ընկրկելու ու փախուստի իրավունք չունենք»,- ասել է գիտնականը: Արա Պապյանն ընդունել է, որ կար ժամանակ, երբ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացն ուներ դրական դերակատարություն. այն աշխարհին ճանաչել էր տալիս Հայոց ցեղասպանության փաստը, ինչպես նաև ինքնակազմակերպում էր սփյուռքը: Պետականազուրկ ժողովրդի համար, ինչպիսինն էր հայ ժողովուրդը մինչև 1991թ., թերևս դա միակ հնարավոր ուղին էր, ներկայումս նման ուղին ժամանակավրեպ է: «Ակնհայտ է, որ որևէ պետության խորհրդարանի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը չի հանգեցնում Թուրքիայի նկատմամբ տվյալ պետության քաղաքականության փոփոխության: Առավել ևս չի պարունակում հատուցման պարտադրանք, մինչևիսկ հորդոր: Հետևաբար, ինչո՞ւ անել մի բան, որը բացի բարոյական խրատաբանությունից, չի ստեղծում որևէ իրավական հետևանք»,- նկատել է Արա Պապյանը: Ուստի ներկա փուլում, ըստ նրա, առկա է միջազգային իրավունքով հաստատված տարածքային, նյութական և բարոյական իրավունքների վերականգնման խնդիրը, հետևաբար, սահմանափակվել միայն բարոյական հատուցմամբ, այն է' միմիայն Հայոց ցեղասպանության ճանաչմամբ, երբեմն էլ դատապարմամբ, առանց հնարավորինս ամբողջական հատուցման, նշանակում է մասնակից լինել Հայոց ցեղասպանությանը և վավերացնել դրա հետևանքները: Ցանկացած հանցագործության համարժեք պատասխանը ոչ թե տվյալ հանցագործության ճանաչումն է կամ մինչևիսկ հանցագործից զղջման կորզումը, այլ հանցագործի արժանի պատիժը և տուժածի համարժեք հատուցումը: «Եվ եթե այսօր Հայոց ցեղասպանության հանցագործների պատիժն անհնար է, ապա հատուցումը, այն է՝ Հայոց ցեղասպանության հետևանքների վերացումը, միանգամայն հնարավոր է: Ինձ համար, Հայոց ցեղասպանության սոսկ ճանաչումը, զուգորդված հատուցման անհնարինության, ոչ նպատակահարմարության կամ ժամանակավրեպության քարոզով, ավելի վտանգավոր ու անբարոյական է, քան ցեղասպանության ժխտումը»,- ընդգծել է Արա Պապյանը: Ըստ նրա, իր գլխավորած «Մոդուս վիվենդի» կենտրոնը Հայոց ցեղասպանության հարցում իր աշխատանքների հիմնական ոլորտն է համարում հայոց իրավունքներին, մասնավորապես հողային իրավունքներին, վերաբերող պաշտոնական փաստաթղթերի և իրավական հիմքերի հրապարակումը: Արդեն իսկ աշխարհի զանազան արխիվներից ձեռք են բերվել համապատասխան տասնյակ հազարավոր էջ վավերագրեր, որոնց հրապարակումը հնարավորություն պիտի տա քաղաքական ու իրավագիտական շրջանառության մեջ մտցնել մեր իրավունքներն հաստատող նորանոր կռվաններ: «Կարծում ենք, որ «Մոդուս վիվենդի» կենտրոնի' առաջիկայում բացվող նոր և խիստ հագեցված գրասենյակը ավելի կնպաստի նշյալ աշխատանքների կատարմանը»,- ասել է Կենտրոնի ղեկավարը:
