Հայտնի հոգեբան Սամվել Խուդոյանն օրեր առաջ հրապարակային ահազանգել էր դեղորայքային բիզնեսի մենաշնորհի մասին' նշելով որոշ դեղերի գների ուռճացված ու չհիմնավորված բարձր լինելը: «Բերեմ կոնկրետ փաստեր. գրեթե բոլոր սրտային հիվանդներին անհրաժեշտ են ու նշանակվում են այնպիսի դեղեր, ինչպիսիք են դիլատրենդը կամ լիպրիմարը, ըստ որում, այդ դեղերը նրանք պարտավոր են խմել ամբողջ կյանքում, հակառակ դեպքում հիվանդությունը կծանրանա, կհանգեցնի լուրջ հետևանքների և մահվան:
Նշված դեղերը Թուրքիայում, Սիրիայում և բազմաթիվ այլ երկրներում արժեն մոտ 5 դոլար, այսինքն' մոտ 2000 դրամ, իսկ Եվրամիության երկրներում, օրինակ' Հունաստանում' 5 եվրո, մոտ 2500 դրամ, մեզանում այդ դեղերն արժեն մոտ 32 դոլար, 13100 դրամ, այսինքն 6 անգամ թանկ, և դա այն դեպքում, երբ մեզանում աշխատավարձները մի քանի անգամ ավելի ցածր են քան այնտեղ:
Կարծում եմ' այս հարցը ազգային անվտանգության կարևորագույն հարց է և պետք է շուտափույթ բարձրացվի մեդիայով, դրա վրա հատուկ ուշադրություն պիտի դարձնեն իշխանությունները»,-նշ ել էր հոգեբանը:
«Արմենպրես»-ը մեկնաբանություն խնդրեց ՀՀ առողջապահության նախարարությունից, որի աշխատակազմի դեղորայքային քաղաքականության և բժշկական տեխնոլոգիաների վարչությունից տրամադրեցին դեղերի շրջանառության նկատմամբ հսկողության վերաբերյալ տեղեկանք, որը ներկայացնում ենք ամբողջթյամբ:
«ՀՀ առողջապահության նախարարությունը իր մասնագիտացված կառույցների հետ միասին իրականացնում է խիստ հսկողություն դեղերի շրջանառության բոլոր փուլերում:
Հայաստանում շրջանառվող դեղերը պայմանականորեն բաժանվում են երկու խմբի: Դրանց մի մասը օրիգինալ դեղեր են, որոնք բավականին թանկ են, քանի որ դրանց ստեղծման համար արտադրողները ծախսում են մեծ գումարներ' տարիներ շարունակ իրականացնելով փորձարկումներ' դեղերի արդյունավետությունը, որակն ու անվտանգությունը հաստատելու համար:
Օրիգինալ դեղերը շուկա հանելուց որոշ ժամանակ անց թույլատրվում է մյուս արտադրողներին վերարտադրել դրանք' ստեղծել նմանակները, որոնք կոչվում են ջեներիկներ: Վերջիններս զգալիորեն մատչելի են օրիգինալ դեղի համեմատությամբ, որը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ ջեներիկ արտադրողը չի իրականացնում ակտիվ նյութի նախակլինիկական և կլինիկական ծախսատար և ժամանակատար հետազոտություններ:
Փոխարենը ջեներիկ արտադրողը ներկայացնում է փաստաթղթեր հիմնավորելու օրիգինալի հետ իր դեղի կենսահամարժեքությունը, սակայն որակական տարբերությունների մասին խոսք լինել չի կարող, քանի որ գրանցվող բոլոր դեղերի որակը պետք է համապատասխանի ընդունված դեղագրքերի պահանջներին:
Դեղերի գինը և գնագոյացումը շուկայական տնտեսվարության ամենակենտրոնական տարրն է: Այն ապահովում է ողջ ապրանքաշրջանառությունը' ձեռքբերումներից մինչև իրացում: Տնտեսվարության շուկայական պայմաններում գնագոյացման վրա զգալի ազդեցություն են ունենում մի խումբ քաղաքական, տնտեսական, հոգեբանական, սոցիալական և այլ խնդիրներ:
ՀՀ առողջապահության նախարարության կողմից դեղերի ֆիզիկական և տնտեսական մատչելիությունն ապահովելու նպատակով մշակվել է «Դեղերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու նախագիծը:
Նախագիծն ընդունելուց հետո որպես արդյունք ակնկալվում է Հայաստանի Հանրապետության «Հիմնական դեղերի ցանկում» ներառված դեղերի իրացման գների պետական կարգավորում ու հսկում, որը կիրականացվի դեղերի մեծածախ և մանրածախ վաճառքի համար առավելագույն թույլատրելի վերադիր տոկոսների և դեղեր արտադրող կազմակերպությունների համար շահութաբերության առավելագույն չափի սահմանման միջոցով:
ՀՀ կառավարության 2006 թվականի նոյեմբերի 23-ի «Անվճար կամ արտոնյալ պայմաններով ամբուլատոր-պոլիկլինիկական բժշկական հաստատությունների միջոցով դեղեր ձեռք բերելու իրավունք ունեցող բնակչության սոցիալական խմբերի և հիվանդությունների ցանկերը հաստատելու մասին» N 1717-Ն որոշման 2-րդ կետի համաձայն, անվճար կամ արտոնյալ պայմաններով դեղերը հատկացվում են ՀՀ առողջապահության նախարարի 2005 թվականի հունվարի 27-ի N 74-Ն հրամանի N 1 հավելվածով հաստատված կարգով:
Կարգի 2-րդ կետի համաձայն' անվճար կամ արտոնյալ պայմաններով դեղեր ձեռք բերելու իրավունք ունեցող բնակչության սոցիալական խմբերին և հիվանդությունների ցանկում ընդգրկված հիվանդներին դեղերով ապահովումն իրականացվում է դեղերի ձեռք բերման բոլոր աղբյուրների հաշվին ամբուլատոր-պոլիկլինիկական բժշկական կազմակերպությունների, մասնագիտացված հիվանդանոցների ու դիսպանսերների միջոցով:
Սամվել Խուդոյանի մատնանշած դիլատրենդի և լիպրիմարի համարժեք փոխարինիչներն ընդգրկված են ՀՀ «Դեղերի հիմնական ցանկում», ինչպես նաև պարբերաբար ՀՀ առողջապահության նախարարությունը դրանք ստանում է որպես մարդասիրական օգնություն և հատկացնում է ամբուատոր-պոլիկլինիկան հաստատություններին:
Դեղերի շրջանառության ոլորտը կարգավորելու նպատակով ՀՀ առողջապահության նախարարության կողմից 2013 թվականի ընթացքում մշակվում են մի շարք իրավական ակտերի փոփոխություններ և լրացումներ, որի արդյունքում ակնկալվում են բարեփոխումներ դեղագործական ոլորտում»,-նշված է տեղեկանքում:
