Ադրբեջանցի մտավորական Ռամիս Յունուսի աչքերով Ադրբեջանը ձեւ է առանց բովանդակության: Վերջին տարիներին Ադրբեջանում բարոյական արժեքների դեգրադացիայի աստիճանը գնահատելու, ինչպես նաեւ ներկայիս Ադրբեջանի' առանց բովանդակության ձեւ լինելը հասկանալու համար մտավորականը մեջբերում է գերմանացի փիլիսոփա Ֆրիդրիխ Նիցշեին, ով ասել է. «Մակերեսային մարդիկ մշտապես պետք է ստեն, քանի որ նրանք զրկված են բովանդակությունից»: Այս մասին, ինչպես հաղորդում է «Արմենպրես»-ը, Ռ. Յունուսը գրում է ադրբեջանական Meydan TV հեռուստաալիքի լրատվական կայքում հրապարակված հոդվածում:
Ներկայիս Ադրբեջանի ձեւն ու բովանդակությունը պատկերացնելու համար Ռ. Յունուսն ընթերցողներին հիշեցնում է որպես հանրապետություն Ադրբեջանի խորհրդանիշներից դրոշի գույները, եւ ներկայացնում, թե ինչքանով է դրա հոգեւոր բաղադրիչն այսօր պահանջված ադրբեջանական հասարակության կողմից:
Ռ. Յունուսը հիշեցնում է Ադրբեջանի դրոշի գույների նշանակությունը. երկնագույնը հանդիսանում է թյուրքական ազգային մշակույթի, կարմիրը' ժամանակակից եվրոպական ժողովրդավարության, կանաչը' իսլամական քաղաքակրթության խորհրդանիշը, դրոշի վրայի կիսալուսինը խորհրդանշում է իսլամը:
Ադրբեջանի' թյուրքական ազգային մշակույթին պատկանելու հետ կապված' Ռ. Յունուսը խորհուրդ է տալիս դիտարկել Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի միջեւ քաղաքական եւ մշակութային հարաբերությունների մակարդակը եւ այդ ցուցանիշը համեմատել Ռուսաստանի հետ: Ըստ նրա' բոլոր ուղղություններով Ռուսաստանի հետ Ադրբեջանի փոխհարաբերությունները մի քանի անգամ գերազանցում են ադրբեջանական դրոշի երկնագույնի բնորոշած հոգեւոր պատկանելությունը թյուրքական մշակույթին:
Կապված կարմիր գույնի եւ այն բանի հետ, թե այսօր Ադրբեջանն ինչքանով է համապատասխանում ժամանակաից եվորպական ժողովրդավարության նորմերին, Ռ. Յունուսը նշում է հեղինակավոր միջազգային իրավապաշտպան Freedom House, Amnesty International, Human Rights Watch կազմակերպությունների զեկույցները եւ Ադրբեջանում մարդու իրավունքների աղետալի վիճակի, տարեցտարի ավելացող քաղբանտարկյալների թվի եւ ավտորիտարզմի այլ չափանշների մասին, որոնք ոչ մի կերպ չեն ծայրակցվում Եվրոպայի Խորհրդի անդամ-երկիր հասկացության հետ, ինչպիսին հանդիսանում է Ադրբեջանն իր անկախության երկար տարիների ընթացքում:
Իսլամական աշխարհին պատկանելու հետ կապված այդ հոգեւոր անհապատասխանությունը գնահատելու եւ հասկանալու համար Ռ. Յունուսը նշում է, որ բավական է ծանոթանալ Ադրբեջանում այդ թեմայի «դրոշակակրի» աշխատանքի հետ' ի դեմս Կովկասի մահմեդականների վարչության, որը 30 տարի անընդմեջ ղեկավարում է շեյխ Ալլահշուքյուր Փաշազադեն, եւ տեսնել, թե ինչպես են նրանք «պաշտպանում» իսլամական արժեքները: Նա հատուկ նշում է, որ ԿՄՎ ներկայիս ղեկավարի համար, որին այդ պաշտոնում աշխատանքի է դրել անձամբ Հեյդար Ալիեւը, ոչինչ չի փոխվել, քանի որ կառավարաությունում բազմաթիվ պաշտոններում աշխատում են նրան ծանոթ մարդիկ, որոնց հետ նա տասնյակ տարիներ անցել է «կրակի, ջրի եւ պղնձե խողովակների» միջով: Փաշազադեն ԿՄՎ-ը, սրբավայրեր ուխտագնացությունը, կրոնական արարողություններն ու ծառայությունները վերածել է բիզնեսի, ենթարկել այն Ալիեւների ընտանիքին եւ հիշատակում է նրանց անգամ աղոթքներում, ինչը ոչ մի կապ չունի իսլամական մշակույթի հետ:
«Ադրբեջանում ձեւի եւ բովանդակության անհամապատասխանության նման կարճ վերլուծությունը կօգնի հասկանալ երկիրը համակած կեղծիքի եւ ստի մակարդակը: Անբարոյականության ինչպիսի աստիճանի պետք է հասնել, որպեսզի ԿԳԲ-ի գեներալին, ով ամբողջ կյանքում պայքարել է դեմոկրատական արժեքների դեմ, այսօր հայտարարել «համազգային առաջնորդ», եւ ժողովրդավարության ջատագոնվերի համար ամենավիրավորականն այն է, որ նրա դիմանկարները, որոնցով զարդարված է ամբողջ երկիրը, գովազդվում են եռագույնի ֆոնին, որի իմաստը Հեյդար Ալիեւն ու ներկայիս իշխանության մեջ նրա հետևորդները ամբողջությամբ ամլացրել են անկախության այս տարիներին: Ինչպես նման դեպքերում ասել է ֆրանսիացի մեծ գրող Վիկտոր Հյուգոն' «սուտը չարի մարմնավորումն է» եւ ուղղակի անհնար է չհամաձայնվել դասականի այդ աֆորիզմի հետ», -գրում է ադրբեջանցի մտավորականը:
