Առողջապահության համակարգում սկանդալ է հասունանում. առողջապահության տեսչությունն օրերս 2 կեղծ դեղատեսակ է հայտնաբերել դեղատներում։ Ահազանգերի հետքերով գնալով, պարզել են, որ հանրության կողմից մեծ պահանջարկ վայելող երկու դեղի խմբաքանակների մեջ կեղծված դեղեր կան։ Մեկը ճնշումը կարգավորող Պրեստանս դեղամիջոցն է, մյուսը՝ անտիբիոտիկ է՝ Ցեֆտրիաքսոն-աստերիա։ Ընդ որում՝ երկուսն էլ բավականին կոպտորեն են կեղծվել։

Ցեֆտրիաքսոն-աստերիայի օրիգինալի դեպքում՝ 1գ դեղի սրվակի բարձրությունը՝ կափարիչով հանդերձ, 6 սմ է, իսկ կեղծ սրվակի բարձրությունը 5 սմ է։ Պրեստանս 5 մգ/10 մգ դեղահատ N30 դեղի կեղծված տարբերակի տուփի վրա նշված սերիան իրենից ներկայացնում է յոթանիշ թիվ (0990516), ի տարբերություն օրիգինալի, որի սերիան բաղկացած է 6 նիշից։ Վերջին դեղատեսակը նաեւ ուղարկվել է Ֆրանսիա՝ մայր գործարանում փորձաքննության, որտեղից պատասխան է եկել, որ սա իրենց մոտ չի արտադրվել։ Թե որտեղ են կեղծվել դեղերը, մասնագետները չգիտեն, սակայն նրանք տագնապ են հնչեցնում, քանի որ կեղծ պրեստանսի փորձաքննության արդյունքում պարզվել է, որ այն ոչ միայն բուժիչ որակներ չունի, այլեւ «վտանգավոր է առողջության համար»:

Ստացվում է, որ բոլոր այն մեխանիզմները, որոնք գործարկում է նախարարությունը՝ դեղերի շուկան վերահսկողության տիրույթում պահելու նպատակով, արդյունավետ չեն: Արդյունքում՝ վտանգվում է ՀՀ քաղաքացիների առողջությունը և կյանքը: Կեղծվում են այն դեղերը, որոնք լայն սպառման շուկա ունեն: Թույլ զարգացած երկրներում կեղծվում են հակաբիոտիկները, լավ զարգացած երկրներում' հորմոնալ պրեպարատները: Շուկայում առկա դեղերի նկատմամբ դեղերի փորձագիտական կենտրոնը որևէ լիազորություն չունի, նրանց փորձագետները կարող են ընդգրկվել նախարարության ստուգումներում. ցանցը պիտի ստուգվի ոչ թե դեղերի առումով, այլ մշտադիտարկման մասնագիտական փորձաքննության պետք է ենթարկվի: Այսինքն՝ ոչ մի դեղատուն չպետք է իմանա՝ այսօր իրեն ստուգելու են, թե ոչ:

Այսօր Հայաստանում գրանցված է շուրջ 3700 դեղ. «դեղերն ինչ-որ չափով տվյալ երկրի ժողովրդի հիվանդացության հայելին են: Հայաստանում դեղերի տարեկան շրջանառությունը 50-70 մլն դոլար է: Այս ցուցանիշն անընդհատ աճում է: Դեղերի կեղծումը նաև մրցակցության լուրջ խոչընդոտներ է առաջացնում: Սակայն Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովը դեղերի շուկայում, բացի գնումների մասով, այլ ստուգումներ չի նախատեսում իրականացնել:

Դեղի առանձնահատկությունն այն է, որ դրա ամբողջ կենսաշրջանը՝ արտադրությունից, ներմուծումից սկսած՝ մինչեւ պահպանում, իրացում, անգամ ոչնչացում՝ պետք է ենթարկվի հսկողության: Բավական է այդ օղակներից մեկում թույլ հսկողություն լինի, կկորցնենք որակի երաշխիքները: Գոյություն ունեն որակի ապահովման համակարգի բաղադրիչներ, որոնք պետք է ներկառուցենք դեղի կենսաշղթայի բոլոր օղակներում: Իսկ դրա վերջնանպատակն այն է, որ սպառողը կարողանա որակյալ, անվտանգ դեղ ձեռք բերել: Օրենքի բոլոր կարգավորումներն ու դրույթներն ուղղված են այս վերջնանպատակին: Այսինքն՝ այն ավելի շատ սպառողների շահերն է առաջնային համարում, այլ ոչ թե տնտեսվարողների: Իսկ տնտեսվարողների համար խաղի հավասար պայմաններ են սահմանվում:

Մինչ օրս ոլորտում լուրջ բացթողում ունենք. սկսած 2007թ.ից՝ անհասկանալի պատճառներով, մեծածախ ընկերությունների գործունեությունը լիցենզավորման ենթակա չէր: Այսինքն՝ արտադրողի ու դեղատան միջեւ կապող օղակը որեւէ ձեւով չէր վերահսկվում, եւ հայտնի չէր, թե դեղերն ինչպես էին տեղափոխվում, իրացվում, հասցվում մինչեւ դեղատուն, ինչպես են պահպանվում պահեստներում: Այդ դեպքում՝ ինչպե՞ս կարող ենք երաշխիքներ տալ, որ դեղն արտադրողից դեղատուն հասնելու ճանապարհին պահպանել է որակը: Աշխարհի որեւէ երկրում նման փորձ չկա, ինչպես մինչ օրս կիրառվում է Հայաստանում: Սա շատ լուրջ թերացում է...

Ստելլա ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ