Ադրբեջանի տարածքից հայկական բնակչության դեմ զինված հարձակումներին մասնակցում են վարձկաններ, ահաբեկչական խմբավորումների անդամներ: Դրանք Ադրբեջան տեղափոխված, ըստ աղբյուրների հիմնական մասի, հազարավոր վարձկաններ են, որոնց թվում կան նաև ԻԼԻՊ-ի հետ առնչություն ունեցողներ ու ըստ արձանագրված տվյալների՝ նրանք ուղարկվել են Թուրքիայի կողմից Լիբիայից ու Սիրիայի հյուսիսային հատվածից: Այս մասին ակնհայտորեն վկայում են Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպանի անկախ քննության արդյունքներով հավաքագրած ապացույցները:
Սակայն, միայն հայկական կողմը չէ, որ Թուրքիայի կողմից Արցախ ահաբեկիչներ տեղափոխելու ապացույցներ է ներկայացրել:
Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադը ՌԻԱ Նովոստիին տված հարցազրույցում նշել է , որ Թուրքիան Սիրիայում օգտագործել է տարբեր երկրներից ահաբեկիչների, միևնույն մեթոդներն են կիրառվել նաև Լիբիայում՝ այնտեղ օգտագործելով Սիրիայից տարված ահաբեկիչներին։ «Այն, որ նա միևնույն մեթոդներն է օգտագործում Լեռնային Ղարաբաղում, ապացույցներ չի պահանջում։ Սա շատ հավանական է, քանի որ հենց Թուրքիան է հասցրել այս խնդրին, սկսել է այս հակամարտությունը, Թուրքիան է սատարում այս հակամարտությանը։ Թուրքիան ցանկանում է հասնել ինչ-որ բանի, և նա պատրաստվում է օգտագործել նույն մեթոդները։ Մենք կարող ենք վստահությամբ ասել, որ Թուրքիան Լեռնային Ղարաբաղում ահաբեկիչների է օգտագործում Սիրիայից ու այլ երկրներից»,- ասել է Ասադը։ Բաշար Ասադը նաև հայտարարել է, որ Թուրքիայի առաջնորդ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը ԼՂ հակամարտության սրման միակ նախաձեռնողն է։ «Նա աջակցում է Լիբիայում ահաբեկիչներին, նա է եղել Լեռնային Ղարաբաղում Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև սկսված հակամարտության գլխավոր սադրիչն ու նախաձեռնողը»,- ասել է Սիրիայի նախագահը։
Համաձայն Մարդու իրավունքների սիրիական դիտորդական կազմակերպության (SOHR) ՝ Թուրքիան պատրաստում է ավելի քան 400 սիրիացի զինյալների, որոնք Ադրբեջան կուղարկվեն առաջիկա ժամերի և օրերի ընթացքում: Կազմակերպության պաշտոնական կայքէջի տվյալներով՝ առնվազն 119 գրոհային է արդեն զոհվել, որոնցից 78-ի մարմինները տեղափոխվել են Սիրիա, մնացածինը՝ ոչ։ Կազմակերպությունը, հղում անելով իր աղբյուրներին, նշում է, որ Թուրքիան շարունակում է գրոհայինների հավաքագրման ու Ադրբեջան ուղարկելու ծրագիրը, սակայն դա այլևս այդքան հեշտ չի ընթանում՝ ի տարբերություն Լիբիայի դեպքի, «քանի որ շատերը հրաժարվում են մեկնել Ադրբեջան բազմաթիվ պատճառներով
Ռուսաստանի Արտաքին հետախուզության ծառայության (ԱՀԾ) տնօրեն Սերգեյ Նարիշկինն այսօր ասել է, որ «ահաբեկչական կազմակերպությունների գրոհայինները մեկնում են ԼՂ հակամարտության գոտի»: Ռուսաստանյան հատուկ ծառայությունների տեղեկություններով՝ Անդրկովկասում նկատվել են արաբական ծագում ունեցող զինյալներ, հիմնականում՝ միջազգային ահաբեկչական խմբավորումների անդամներ։ Ահաբեկիչները ժամանում են Սիրիայից՝ Ադրբեջանի և Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության միջև հակամարտությանը մասնակցելու նպատակով։
Թուրքիայի հետ կապված հարյուրավոր գրոհայիններ Սիրիայից տեղափոխվել են Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության շրջան. նրանք մասնակցել են Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ մարտերին, հարյուրավորներն էլ պատրաստվում են մեկնել: Այս մասին էլ գրում է The Wall Street Journal-ը։ Պարբերականը նշում է, որ այս տեղեկությունը հաստատել են Սիրիայում իր երկու աղբյուրները: Այդ աղբյուրների վարկածի համաձայն՝ հուլիսից «սիրիական խռովարար խմբավորումների շրջանում տեղեկություն է տարածվել այն մասին, որ Թուրքիան մարտիկներ է հավաքագրում մարտական գործողություններին մասնակցելու համար»: WSJ-ի տեղեկություններով՝ Սիրիայից գրոհայինների տեղափոխումը հակամարտության գոտի սկսվել է սեպտեմբերի կեսերից։ Դրանք «100 հոգուց բաղկացած խմբեր» են: Պարբերականի սիրիական աղբյուրը զինված խմբավորումների հետ կապված նշել է, որ «հարյուրավոր մարդիկ են տեղափոխվել, սակայն տասնյակ մարդիկ արդեն վերադարձել են՝ անհանգստացած մարտերի դաժանությամբ»:
Նիդերլանդների խորհրդարանը երկու բանաձև է ընդունել, որով արձանագրել է, որ Թուրքիան Սիրիայից ահաբեկիչներ է տեղափոխել Ադրբեջան:
Համացանցում հայտնվել է ևս մեկ գաղտնազերծված ձայնագրություն, որն ապացուցում է, որ սիրիացի վարձկանները այս օրերին կռվում են Ադրբեջանի բանակի կազմում Արցախի դեմ:
Սակայն, ամեն բան չէ, որ այդքան հարթ է: Արցախի դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմում ներգրավված սիրիացի վարձկաններն արդեն սկսել են բողոքել մարտերի թեժությունից և հրաժարվում են Լեռնային Ղարաբաղ գալ, իսկ նրանց դիակները թաղվում են գաղտնի ու գիշերով, նման տեղեկություններ են հայտնում Telegram ալիքներն ու սիրիական թերթերը։ Անգամ վարձու ահաբեկիչներն են հասկացել, որ Էրդողան-Ալիև տանդեմը պարզապես խաբել է իրենց և դարձրել թնդանոթի միս՝ սեփական աշխարհաքաղաքական ծրագրերը իրագործելու նպատակով:
Միջազգային հանրությանը ներկայացված ապացույցները ավելի քան բավարար են Թուրքիային և Արդբեջանին ահաբեկչությանը հովանավորելու մեջ մեղադրելու և հակաահաբեկչական կոալիցիա ձևավորելու համար: Արցախում այսօր լուծվում է ողջ տարածաշրջանի անվտանգության հարցը:
