Արցախյան երկրորդ պատերազմից անցել է ուղիղ մեկ տարի: Այդ չարաբաստիկ 44 օրերի ընթացքում հանրությանը մոլորեցնում էին «հաղթելու ենք» հեշթեգով և ընդամենը մեկ գիշերվա մեջ կանգնեցրին հայրենիքը կորցնելու փաստի առջև: Օրինակ՝ պատերազմից հետո հայտնի դարձավ, որ Շուշին ընկել էր նոյեմբերի 7-ին: Նոյեմբերի 9-ի երեկոյան այդ մասին հայտնեց Արցախի նախագահի խոսնակը, սակայն ՊՆ-ն հերքեց՝ ՊԲ խոսնակը նույն այդ օրը ասուլիսի ընթացքում հայտարարում էր մեր բանակի հաջողությունների մասին, իսկ վարչապետ Փաշինյանը գրառում էր անում, որ Շուշիի համար համառ մարտերը շարունակվում են: Սա էր պաշտոնական տեղեկատվությունը, որը հետագայում, ինչպես տեսանք, հերքվեց:

Նույն վարչապետ Փաշինյանը հայտարարել էր՝ բանակցությունների ընթացքում հանգել էին մի կետի, որ ցանկացած պարագայում Շուշին պետք է հանձնվեր: Փաշինյանի այս հայտարարությունը սկզբում հերքեց ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Աննա Նաղդալյանը, ով հստակ գրառում արեց՝ հայտարարելով, որ բանակցությունների և ոչ մի փուլում Շուշին զիջելու հարցը չի քննարկվել: Այնուհետև Փաշինյանին էլ ավելի լուրջ քաղաքական ապտակ հասցրեց ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, ով փաստացի հաստատեց՝ Շուշին հանձնելը եղել է Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքական որոշումը:

Պատերազմի օրերին վարչապետը հայտարարում էր՝ տասնյակ հազարավոր կամավորներ են ցուցակագրվել ռազմաճակատ մեկնելու համար: Պատերազմից հետո սկսեց խոսել մոբիլիզացիոն խնդիրների մասին, այն մասին, որ փաստացի չեն գնացել, չեն կռվել և դա է նաև պարտության պատճառներից մեկը:

Ակնհայտ է, որ կոպիտ մանիպուլյացիաներ են տեղի ունեցել նաև զոհերի իրական թվերը ներկայացնելիս: Միքայել Մինասյանի հայտնի գրառումից հետո առողջապահության նախարարությունը մեկ գիշերվա մեջ 1000-ով ավելացրեց հայկական կողմի զոհերի թիվը' այսպիսով մատնելով այն թվային մանիպուլյացիաները, որոնք իրականացվել են և փաստացի հանրությունից թաքցվել է մեր կորուստների իրական պատկերը և ցուցակները այդպես էլ չեն հրապարակվում:

Ջաբրայիլի, Ֆիզուլիի և Հադրութի անկման մասին լուրերը ՊՆ ներկայացուցիչը համառորեն հերքել է ՝ ընդ որում, հումորային ոճով դիմել Իլյուշին, մինչև մարտական գործողությունների քարտեզի հրապարակումը: Չնայած, բազմաթիվ էին վկայությունները, որ առնվազն այս հարցում ադրբեջանական կողմը չի ստում և այս տարածքները այլևս չեն գտնվում մեր վերահսկողության տակ:

Պատերազմի օրերին տված իր հարցազրույցներում Փաշինյանը պնդում էր, որ չի գնա այնպիսի զիջումների, որոնք կարող են կասկածի տակ դնել Արցախի կամ Հայաստանի ժողովրդի անվտանգությունը: Սա հավաստիացում էր, որ տրվում էր սեփական ժողովրդին, սակայն ստորագրված փաստաթուղթը ուղղակի հարված է այդ անվտանգությանը:

Փաշինյանը պնդում է, որ ռազմական գործողությունները դադարեցնելու առավել ընդունելի տարբերակ չի եղել, բոլոր առաջարկները ենթադրում էին 7 շրջանների հանձնում' ներառյալ Շուշին: Օրեր առաջ Վատիկանում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանը հրապարակել է մեկ այլ փաստաթուղթ, որը Փաշինյանը, ըստ էության, չի համաձայնել ստորագրել և գնացել է ավելի մեծ կորուստների և տարածքային զիջումների:

Պատերազմի ընթացքում Փաշինյանը հայտարարում էր, որ բոլոր քաղաքական ուժերը՝ խորհրդարանական և արտախորհրդարանական, տեղյակ են ընթացիկ իրավիճակից, ծանոթ են ստեղծված դրությանը: Ինչպես հետագայում պարզվեց՝ անգամ սեփական թիմակիցները տեղյակ չեն եղել ստորագրվելիք փաստաթղթի բովանդակությունից:

Վարչապետի մամուլի խոսնակ Մանե Գևորգյանին 44 օրվա ընթացքում ստելն ու մամուլի հրապարակումները հերքելը նույնպես դաս չեղան, ժանրի կանոններին համապատասխան նա շարունակում է հերքել նույնիսկ այն, ինչը հաստատում են տեսանյութերն ու ՏԻՄ ղեկավարները։ Մասնավորապես, Մանե Գևորգյանը հերքել էր լուրը, որ ադրբեջանցի զինվորականները Սոթքի հանքում են գտնվում։ Գևորգյանը նախ ասել է, որ լուրը իրականությանը չի համապատասխանում, ապա նշել, որ Գեղարքունիքի մարզպետից պարզաբանման է սպասում։ Փաստորեն վարչապետի խոսնակը ամեն դեպքում հերքում է՝ չունենալով ոչ մի ինֆորմացիա, իսկ մինչ նա սպասում էր Գեղարքունիք մարզպետի պարզաբանումներին, համացանցում արդեն տարածվեց տեսանյութը, իսկ Սոթքի համայնքապետը հաստատեց ողջ տեղեկությունը։

ԳՇ նախկին պետ Մովսես Հակոբյանի հայտնի հայտարարություններից հետո ՊՆ տարածած ռելիզում ասվում էր, որ Հակոբյանի հայտարարությունները ոչ միայն չեն համապատասխանում իրականությանը, այլ նաև պետական գաղտնիք են պարունակում: Հետևությունները թողնում ենք ձեզ:

Պաշտոնյաները շարունակեցին ստել նաև պատերազմից հետո: Սյունիքի մարզպետ Մելիքսեթ Պողոսյանը հայտարարում էր հետևյալը ՝«Սյունիքում հակառակորդը ոչ մի հատվածում առաջ չի եկել: Եկել են դիտակետ դնեն, մոլորվել են: ՀՀ պետական սահմանին որևէ խախտում չի կարող լինի, դա անհնարին բան է, ես եմ ասում» . Նա փաստացի հերքում էր ՊՆ-ին:

ՔՊ-ական պատգամավոր Արմեն Խաչատրյանը հայտարարում էր՝ չի նշանակում, որ այնպիսի իրավիճակում է գտնվել երկիրը, որ (Սյունիքի – խմբ.) համայնքապետերը պետք է ջոկատ կազմեին, գնային պայքարեին թշնամու դեմ: Նման բան չի եղել: Որևէ համայնքապետ իր ջոկատով թշնամու դեմ չի պայքարել, և դրա անհրաժեշտությունը չկա», այնուհետև' «Որևէ ջոկատ' համայնքապետի, տեսե՞լ եք, որ ադրբեջանցու դեմ պայքարի, և որտեղ է այդ պայքարը երևում»' հարցնելով' «Ի՞նչ էին անում համայնքապետերը»:Միանգամից նշենք, որ Արմեն Խաչատրյանի այս պնդումը ամբողջովին սուտ է: Համայնքապետերի կողմից ջոկատ կազմելու «հորդոր» եղել է անձամբ վարչապետ Փաշինյանի կողմից, որը նշել է. «Այս կոչն ուղղում եմ մեր երկրի բոլոր քաղաքապետերին, գյուղապետերին, պետական և տեղական ինքնակառավարման բոլոր մարմիններին, այդ մարմինների ղեկավարներին, կուսակցություններին, հասարակական կազմակերպություններին, քաղաքացիական նախաձեռնություններին, որ նրանք ստանձնեն լիդերությունը, ձևավորեն կամավորական ջոկատներ, որոնք կիրականացնեն հայ ժողովրդի իրավունքի պաշտպանության գործը»:

ԱԽՔ քարտուղար Արամեն Գրիգորյանը հայտարարում էր, որ ԳՇ պետը ստում է, երբ պնդում է, որ իր զեկույցում իշխանություններին ներկայացրել էր իրավիճակը և կոչ արել կանգնեցնել պատերազմը:

Ինչո՞ւ պետք է հանրությունը այսքանից հետո վստահություն տածի պաշտոնական տեղեկատվության հանդեպ, եթե այդ նույն պաշտոնական տեղեկատվությամբ հանրությանը 44 օր շարունակ ստել են և կերակրել հաղթանակի մասին ստահոդ միֆերով և հույսերով: Ինչո՞ւ պետք է հանրությունը վստահի այն աղբյուներներին, որոնց հայտնած տեղեկություններից և ոչ մեկը իրականությանը չի համապատասխանել: Ստացվում է, որ Հայաստանում ճիշտ խոսում են միայն պաշտոնյաները և պետական կառույցների խոսնակները՞, իսկ Պուտինը և հասարակույան լայն շերտերը, Արցախում իրենց գործունեությունը ծավալած օտարերկրյա լրագրողները, մեր նախկին բարձրաստիճան զինվորականները ձայն ձայնի տված ստում են և մոլորեցնում են հանրությանը…