ԱԺ ՀՀԿ-ական պատգամավոր Մհեր Սեդրակյանը (Թոխմախի Մհեր) NEWS.am-ի թղթակցի հետ բացառիկ հարցազրույցում անկեղծացել է, թե ինչու է 4-րդ դասարանից հետո ամաչել գերազանց սովորել, 15 տարեկանից ո՞րն է եղել առաջին աշխատանքը, ի՞նչ է սովորել թաղի մեծերից, ինչպես է ծեծվող աղջկանից դժվարությամբ հեռախոսահամար վերցրել, ինչու է ուշ ամուսնացել, ինչ է ասում, երբ երեխաների հագուստն իրեն դուր չի գալիս, ովքեր են իրեն ժամանակին «պապա» ասել ու մոռացել, ովքեր են իրեն հիմա «մեծ ախպերով» դիմում, ինչերի հավաքածու ունի եւ ինչ է անում իր Զիլի կոստյումները եւ մյուս հագուստները մի հինգ անգամ հագնելուց հետո, ինչի շնորհիվ է երկու տարբեր տարիների, բայց նույն օրը մահից փրկվել, ինչ չի հասցրել ունենալ եւ ավելին:

Պարոն Սեդրակյան, շատերն են պարծենում, որ բնիկ երեւանցի են. Դուք Երեւանում ծնված-մեծացած մարդկանցից եք: Ձեր մանկության տունը պահպանվե՞լ է, թե' ոչ: Ինչպիսի՞ պայմաններում եւ ի՞նչ ընտանիքում եք մեծացել:

Իմ ծնողները Տաճկահայաստանից են: Հորական կողմիս ծնողները երկուսն էլ վանեցի են, իսկ մորական կողմս՝ Սուրմալու-Ալաշկերտ: Իմ կյանքում էլ են դժվարություններ եղել, մեծացել եմ բանվորի ընտանիքում: Հայրս պատերազմի ժամանակ ոտքը կորցրեց ու ինչքան կարողացել՝ մեզ պահել է, մայրս տնային տնտեսուհի է աշխատել: Բայց ամենակարեւորը՝ ծնողներս նամուս-թասիբով են մեզ մեծացրել: Հայրս աշխատել է այնքան ժամանակ մինչեւ ես կայացա եւ սկսեցի աշխատել:

Մենք եղել ենք 5 երեխա՝ 2 եղբայր, 3 քույր: Ես տղաներից մեծն եմ: Մեր մանկության տունը Էրեբունու թաղապետարանի հարեւանությամբ մինչեւ այսօր կա եւ նվիրել եմ քրոջս տղային: Հարեւանությամբ իմ համար նոր տուն եմ կառուցել: Ուրախ եմ, որ երեւանցի եմ, բայց իրականում կապ չունի , թե որտեղից ես: Մարդը որտեղից ուզում է լինի' առաջին հերթին պետք է մարդ լինի: Ռայոններում լավ տղաներ կան, որոնք լավ մարդ են, ում հետ ընկերություն ու բարեկամություն ենք անում: Մեկ-մեկ խոսքի մեջ, որ ասում ենք գեղացի դա չի նշանակում, որ ինքը գյուղից է:

Բացատրում ենք, որ այ ընկեր քաղաքում ծնված մարդը կարող է լինել գեղացի: Ես իմ տեսակով բնիկ քաղաքի տղու տեսակ եմ: Չեմ սիրում խոսելուց ջարդ ու կտոր լինել: Ունեմ իմ հեղինակությունը, որը արդեն ես ու իմ ընկերները գիտենք:

Կա՞ մի իր, որ մանկության տարիներից ցանկացել եք ունենալ, բայց մինչեւ այսօր չունեք: Կամ եղե՞լ է մի իր, հագուստ, որով Ձեզ լավ եք զգացել, քանի որ դրանից միայն Դուք եք ունեցել:

Իմ համար ամենակարեւորը պատիվն էր, որը ունեցել եմ եւ պահպանել եմ: Դրանից բացի ոչինչ ինձ այդքան չի հետաքրքրել:

Տարիների ընթացքում հասկանում ես, որ կյանքում միակ մնայուն արժեքը հիշողությունն է: Կխնդրեի, որ պատմեիք 'ինչպիսի՞ն էր Մհեր Սեդրակյանը բակում, մանկապարտեզում, դպրոցում:

Մանկապարտեզ չեմ գնացել: Դպրոցից է սկսվել է իմ պատմությունը: Մինչեւ 4-րդ դասարան գերազանց եմ սովորել: Դրանից հետո մեր թաղում մի քանի տարի նույն դասարանում մնացած մի քիչ չար տղաներ կային, ովքեր եկան մեր դասարան եւ իմ մոտ ինչ-որ բան փոխվեց: 4-րդ դասարանից ինձ էլ ուսումը չէր քաշում: Կարող էի լավ սովորել, բայց այդ չար տղերքի հետ ընկերություն արեցի ու արդեն ամաչում էի, որ դաս սովորեի: Եթե գալիս էի դպրոց, դասամիջոցներին մի հատ կարդում էի ու արդեն պատրաստ էի պատասխանելու: Բնական է, չես կարող 5-ի պատասխանել , բայց 3, 4 ստանում էի:

Ինչ վերաբերվում է բակային անհամաձայնություններին դա գալիս էր մեր ավագ ընկերներից , որ իրենք իրար մեջ, թաղերի մեջ հարց էին ունենում մենք չէինք էլ հասկանում ճիշտ էինք անում, թե սխալ, մտնում էինք ու ասում, որ մեր թաղի մեծն ա, ինքը հարց ունի մյուս թաղի մեծերի հետ, ուրեմն մենք մեր թաղի մեծի կողքին պետք է լինեինք:

Թաղում, բնական է, հասակով մեծ ընկերներ ենք ունեցել, բայց հիմնականում շփվել եմ մի մարդու հետ, ով իմ համար ավագ ընկեր էր եւ իմ ընկերոջ մեծ եղբայրը: Ավելի շատ մենք միասին էինք այդ հարցերը խոսում լուծում, որը բերում էր նրան, որ հանկարծ ոտներս մի քարի չառնի: Մի հոգի ունեցել ենք, ում հետ ընկերությունը մինչեւ այսօր պահպանվում է: Երբ համայնքի ղեկավար էի, ինքն իմ մոտ բաժնի պետ էր: Այդ սուբորդինացիան, հարգանքը մինչեւ հիմա պահպանվում է:

Մեր թաղը թեւերի բաժանված չէր, բայց այն ժամանակ Թոխմախ գյոլը մի թաղ էր, Կայարանը՝ մի թաղ, Նոր-Արեշը՝ մի: Այդ թաղամասերն իրար հետ համարյա միշտ աննորմալ հարաբերությունների մեջ էին: Այդ հարաբերությունները շտկվեցին այն ժամանակ եւ Էրեբունին դարձավ միասնական, երբ ես դարձա համայնքի ղեկավար: Դե անհամաձայնությունները ազդեցության, հարգանքի շուրջ էին: Բայց հասկացան, որ ես ճիշտ եմ ու ինձ հետ հաշվի նստան:

Սովորեցրեցի, որ համայնքը միասնական պետք է լինի, որ մեզ հետ հաշվի նստեն: Այսինքն' իմ ու քո չկար: Ուրախ եմ, որ Երեւան քաղաքում էլ համարյա նույն ոճի մեջ ենք, համայնք-համայնք ընկերություն, բարեկամություն ջերմ հարաբերություն է :

Կռվարա՞ր եք եղել, ունե՞ք այնպիսի սպիներ, որոնք Ձեզ հիշեցնում են բակային կռիվները:

Սպիներ բնականաբար ունեցել ենք: Ուժի էլ ենք դիմել: Դես ես ըմբշամարտիկ եմ: Իմ մոտ լավ էր ստացվում այդ գործը: Նույնիսկ շատ լավ: Բայց, երբեք ծայրահեղ դրսեւորման չեմ հասել: 24 տարեկանում առաջին մեքենաս էի գնել եւ գալիս էի տուն եւ «Հայրենիք» կինոթատրոնի կողմից մոստի վրա գիշերը 12-ի կողմերը մի հատ ապերո տղա աղջկա էր քաշքշում: Ոչ ոք չէր կանգնում, վախենում անցնում էին: Կանգնեցի, խփեցի, այդ տղային ուշքը գնաց: Ես ասացի մեռավ:

Բայց ինչ անում եմ, այդ աղջիկը համարը չի տալիս, որ պետք եղած տեղը ինքն էլ ասի, թե ինչի համար եմ ծեծել: Մի կերպ համարը վերցրեցի: Ես հո այդ աղջկան չէի ճանաչում, բայց տհաճ էր: Մտածում ես բա, որ մեկն իմ քրոջ կամ իմ հարազատի, կամ հարեւանի հետ այդպես վարվի: Բաներ կան, որ փորձել ենք խաղաղ ճանապարհով լուծել, բայց եթե պետք է եղել նաեւ ծեծել ենք:

Եղել է նաեւ, որ ծեծվել ենք, հո Սասունցի Դավիթը չենք եղել, որ չծեծվենք: Տղամարդ տղեն նաեւ պետք է ծեծվի: Եթե մարդ ծեծված չեղավ, դրա հետ կարաս ընկերություն չանես , որովհետեւ չգիտես ծեծվելուց ինքը տղամարդ ա մնալու, թե եսիմինչ ա դառնալու:

Ձեր առաջին սերը բակի՞ց էր, դպրոցից, թե…

Մեր ժամանակ մի քիչ ուրիշ էր. եթե սիրել էլ ենք, այդ մասին չէինք ասի, ամաչում էինք արտահայտվել: Ուսանողական տարիներից սկսեցինք արտահայտվել: Դպրոցում էլ է եղել, բակում էլ, որ սիրահարվել եմ, բայց մինչեւ հիմա գաղտնիք է մնացել ու թող գաղտնիք էլ մնա:

Ունեք տնտեսական եւ իրավաբանական կրթություն, ինչպես նաեւ ըմբշամարտի մարզիչ եք: Իրավաբանական կրթությունը չգիտեմ, թե կյանքում Ձեզ որքանով է օգնել, բայց շատերն են խոսում Ձեր տնտեսական հնարավորությունների եւ ուժի մասին: Ինչո՞վ էիք տարբերվում Ձեր համակուրսեցիներից: Կամ պատահել է, որ Ձեր հեղինակությամբ, Ձեր կուրսընկերները գնահատական ստանան, նրանց համար հարցեր լուծեք:

Կարեւորը լավ կազմակերպչական ջիղ ունենալն էր, որը ունեի: Բացի այդ, երբ ուժեղ տղա ես ու ռայոնի, քաղաքի տղաների մեջ տարբերություն չես դնում, արդեն քո շուրջ համախմբվում են: 1-ին կուրսից այդ պատասխանատվությունը ստանձնել եմ: Արդեն 1-ին տարում մեր կուրսը թնդում էր, որպես հանրաճանաչ: Ֆիզկուլտ ինստիտուտում մոդա էր, որ բարձր կուրսի տղաները միշտ ուզում են ցույց տալ, թե իրենք են իրավիճակ թելադրում, ինստիտուտը իրենց է: Ինձ հետ կապված էլ մի քանի միջադեպ եղավ ու առաջին կուրսից տղաներով իմ գլխավորությամբ 3-րդ կուրսեցիներին բնաջնջեցինք:

Այդքանը հերիք էր ճանաչում ունենալու համար եւ, որ քո հետ չփորձեն հրամաններով խոսել: Չհաշված որ թաղից էլ արդեն անունս կար: Էլի եմ ասում, չեմ ասում, թե Սասունցի Դավիթն եմ, բայց ճանաչված եմ եղել որպես պատվով, թասիբով տղա:

Ինստիտուտում տղաներով լավ սպայկա եղանք: Ես նաեւ մեր կուրսի ավագն էի, ընդունվելիս ամենաբարձր միավորներն էի հավաքել եւ առանց հարցնելու ինձ նշանակեցին 3-րդ խմբի ավագ: Իրենք գիտեին, թե ես շատ լավ սովորող եմ, որ այդքան բարձր միավոր էի հավաքել, բայց հիմնականում իմ միավորները 4 սպորտաձեւից էին, որոնցից 5 էի ստացել: Դե թոխմախը, որ կար, բնական է, որ լավ պետք է լողայի, թեթեւ ատլետիկայից էլ էի լավ:

Մի անգամ կռվի ժամանակ միլիցիայի աշխատողները նոր դուրս եկած 412 մոսկվիչով հետեւիցս ընկան, չկարողացան բռնել, այնպես էի վազում: 100 մետրը վազելուց հանրապետության ռեկորդ էի սահմանել, դրա համար էին 5 էին նշանակել: Դե բարբան (ըմբշամարտ) էլ իմ մասնագիտությունն էր: Բայց առաջին հերթին կարեւորը մտքի ճկունություն է, որ կարողանաս ուժը խելոք օգտագործես, թե չէ կարող ա մի հատ սարի չոբան գա, քեզ մի հատ սիլլա քաշի, ընգնես ուշքդ անցնի:

Բոլոր դասախոսներն ինձ սիրում, հարգում էին եւ պահ էր լինում խնդրում էի, որ կուրսընկերներիս նշանակեին: Ենթադրենք խեղճ տղա էր, ռայոնի տղա էր ասում էինք. «Լավ էլի, նշանակեք»: Այն ժամանակ այդ խնդրանքը ուրիշ հասկացողություն էր, մարդիկ ընդունում, հարգում էին:

Իսկ ուսանողական տարիներին հասցրե՞լ եք աղջիկների համար պատմությունների մեջ ներքաշվեք:

Այո: Մի դեպք մտքիս եկավ: Դասի գնալուց սպորտային հագնված եւ մեծ պայուսակներով էինք գնում: Դասերից հետո ոտքով իջնում էինք մինչեւ «Ռոսիա» եւ այնտեղից բաժանվում: Երկու ընկերներով երկու աղջիկների հետ ընկերություն էինք անում: Դե այն ժամանակ էլ կարող է իրենք մեր դուրը գային, բայց էլի չէինք ասում, ամաչում էինք: Այդ 4-ով իջնում էինք, մեկ էլ մի 4 հոգի ապերո տղեք դիմացից եկող սիրունիկ աղջիկներին մեր ներկայությամբ վատ բաներ ասացին: Այդ պայուսակները ես մի աղջկան տվեցի, ընկերս մյուսին ու 4-5 հոգի էին, սաղին գցեցինք ոտի տակ, լավ ջարդեցինք:

Մեզ թափ տվեցինք, պայուսակները վերցրեցինք ու ճանապարհը շարունակեցինք: Ժողովուրդը կանգնած ասում էին հալալ ա տղա ջան ձեզ, մալադեց կարգին տղեք եք: Մենք զգացինք, որ ճիշտ բան արեցինք: Եթե չես հարգում, որ ես աղջկա հետ եմ, դու գալիս նեղացնում ես, բնական է, որ դրան արժանի էիր: Դա դա շատ լավ դեպք է, որ մեր հիշողության մեջ մնացել է: Եթե մենք իրենց հետ այդպես չվարվեինք, ուրեմն պետք է գնայինք յուբկա հագնեինք այդ օրվանից: հետո: Եթե անգամ ծեծվեինք, պետք է դա անեինք , որ այդ աղջիկները զգային, որ իրենց կողքը ցանկացած պարագայում տղամարդ կա կանգնած:

Դուք բանակում չեք ծառայել, շատերն ասում են, որ չծառայելը պրիստիժի հարց է, շատերն էլ, որ ծառայությունից հետո են տղամարդ դառնում:

Ես, որ սպորտով էի պարապում, ուսս վնասվել էր եւ հաճախ դուրս էր ընկնում: Այսինքն' պատճառը կար, որ ես չծառայեի, հոդակապերը թուլացել էր: Մի հատ թեթեւ շարժումից դուրս էր թռնում, քաշում էի ընկնում էր տեղը: Դրա համար ես բանակից ազատվեցի:

Ճիշտն ասած հայրս էլ չէր ցանկանում, որ ես ծառայեմ, ասում էր ես գնացի պատերազմ, ոտքս կորցրեցի, գոնե իմ տղան չծառայի: Ազնիվ ասեմ, որ իմ սրտով էլ չէր, որ գնայի ծառայեի: Ո՞ր տղեն կուզի գնա ծառայի: Ուսն էլ պատճառ դարձավ, որ իմ ցանկությունը կատարվեց: Չծառայելով շատ բան չկորցրեցի, որովհետեւ բանակի տարիքում ես արդեն տղամարդ դարձած էի:

Կհիշե՞ք, թե որ տարիքում եւ ինչպե՞ս վաստակեցիք առաջին աշխատավարձը եւ ինչի վրա ծախսեցիք եւ որ աշխատանքը Ձեզ դարձրեց միլիոնատեր:

Արդեն 15 տարեկանից ամառային արձակուրդներին գնացել աշխատել ենք, որ գոնե մի երկու կոպեկ վաստակենք: Պապս շինարարության մեջ բրիգադիր էր, գնում օգնում էի ու փող էինք աշխատում: Բայց հիմնական աշխատանքս Շահումյանի կոշիկի ֆաբրիկայում էր: Այդտեղից արդեն իմ հաջողությունը բացվեց: Իմ ծնողներին արգելեցի աշխատել ու ես արդեն նորմալ պահեցի եւ իմ ծնողներին, եւ հարազատներին:

Իմ ընկերը Շահումյանի կոշիկի ֆաբրիկայի պահեստապետն էր: Ինձ այնտեղ տանելուց 20 օր հետո ինքը մահացավ: Հետո թասիբի համար սկսեցի լավ աշխատել, ինչը գնահատեցին ու ինձ պահեստներից մեկի պահեստապետ դրեցին: Այդ ժամանակ մենք օրական 17 հազար զույգ կոշիկ էինք արտադրում : Տնօրենը իմ թասիբը գնահատելով՝ զգում էր, որ տղա կա, որի վրա կարելի է ստավկա դնել, վստահել: Ինձ կանչեց ասաց. «Մհեր, քեզ բերելու եմ պատրաստի պահեստ' մահացած ընկերոջս տեղը»:

Ասացի. «Ոնց կուզեք, այնպես էլ արեք, ընկեր Փինաջյան»: Նախ գնում կանտեյներներ էինք բերում պլաշատկից: Այդ դաշտում պետք է նորմալ վերաբերմունք ունենայիր, ո ր կանտեյներները քեզ տային: Ես բոլորի հետ լեզու էի գտնում: Մյուս ֆաբրիկաները նախանձում էին, էլի: Ասում էի. «Դուք էլ ձեւը գտեք, դուք էլ բերեք»:

Եվ, ո՞րն էր այդ ձեւը:

Դե պետք է շահագրգռեիր, վերաբերմունք ցույց տայիր: Մի հատ նվեր էիր տանում, ղեկավարներին հրավիրում էիր մի տեղ հաց ուտելու, վերջանում էր: Քո արածը չնչին բան էր, բայց դու մեծ պատիվ էիր ձեռք բերում: Հետո կոշիկների վաճառքն էլ ավելացավ: Չեմ ասում եսիմ ինչ կոշիկներ էին մեր ֆաբրիկայի կոշիկները, բայց խանութի վարիչները, որ իմ հետ շփվում, ընկերություն էին անում, ամբողջ խանութի 50 տոկոսը շարում էին մեր ֆաբրիկայի կոշիկները:

Իմ պատվին ցուցադրումը լավ էին անում, որ մերը լավ վաճառվի: Ես ձեռնտու էի, թե խանութի ղեկավարությանը, թե ֆաբրիկային: Հայաստանից դուրս էլ վաճառքն ավելացրեցի: Գնում էի Դաղստան կամ Տաշկենդ, տնօրենների հետ շփվում էի, հրավիրում Երեւան ու մեր կոշիկները շատ էին տանում:

Ինչ վերաբերում է միլիոնատեր դառնալուն, ես չգիտեմ ով է հաշվել իմ փողերը, բայց եթե ես այդ ժամանակ մի քիչ ցփնող չլինեի, սիրտս ցավար իմ աշխատածի վրա, ես կլինեի Ձեր ասած միլիոնատերը: Բայց այսօր ես հարուստ եմ իմ ընկերներով, իմ շրջապատով: Նրանցով եմ ինձ միլիարդատեր համարում:

Ես ծախսող եմ եղել, բա իմ հարգանքը որտեղից էր գալիս: Ես լսում էի, որ մի ընկեր վատ դրության մեջ է, անպայման փող էի տալիս: Կամ ընկերներով ասում էինք այս ընկերը կյանքում մեքենա չի կարող ունենալ, սրան մի հատ մեքենա առնենք տանք: Աստված չանի հիվանդություն էին ունենում բուժում էինք: Մեր տուն էլ եմ տարել: Մարդ կա շատ փող ունի, բայց ծախսելու ձեւը չգիտի:

Կարողա գումար ունենա, գնա կազինոյում կրվի, բայց արի այդ գումարը տանք կողքիդ սովածներին, վատ վիճակում ապրողին, որ հեղինակությունդ բարձրանա: Իսկ որ տարար կազինոյում կրվար, ոչ դու ես ասելու կրվել ես, ոչ էլ այդ կազինոյի տերը պետք է քեզ գովա ասի եկավ էսքան կրվավ գնաց: Այդ գումարը, որ տաս կողքիդ սովածին պատիվդ էլ կբարձրանա, դու էլ քեզ լավ կզգաս: Հետո ընկեր ունես, որ լավ չի ապրում, բայց եթե քո ընկերն ա ինչի պետք ա լավ չապրի:

Օրինակ, ես իմ 1 ռուբլին այնպես եմ ծախսել, որ մարդիկ իրենց 100 ռուբլին չէին կարող այդպես ծախսել, որովհետեւ նպատակին էի ծախսում: Բայց մարդ կա, որ ծախսելու ձեւը չգիտի, որովհետեւ ինքը իր էությամբ այդ մարդը չի:

Ես ուրախ եմ, որ միլիոնատերի տպավորություն եմ թողնում: Բնական է, ինչի չպետք է ունենամ: Այսօր կապիտալ էլ, ամեն ինչ էլ ունեմ, փառք Աստծո, բայց որոշ մարդկանց 20 տոկոսն էլ չունեմ:

Ո՞ր տարիքում գնեցիք Ձեր առաջին ավտոմեքենան եւ պահե՞լ եք, թե՝ ոչ:

Առաջին ավտոմեքենան գնել եմ 24 տարեկանում: Բարաքյաթով մեքենա էր դրանից հետո արդեն ավելի լավերն եմ գնել: Ավելին' միշտ 2-3 հատով եմ ունեցել՝ «Նիվա»-ներ, «ԳԱԶ 24», 06, «Մերսեդես»: Համարյա բոլոր մեքենաներից էլ ունեցել եմ: Ես իմ մեքենաները չեմ պահել: Միշտ նվիրել եմ կամ մոտ ընկերներին կամ քրոջս տղաներին:

Այսօր Թոխմախը ձեզանով է ճանաչվում: Շատերը Ձեզ համարում են թաղային, քրեական հեղինակություն եւ նույնացնում գողականի հետ: Հատկապես, ո՞ր արարքի կամ հատկանիշի արդյունքում ճանաչում ստացաք:

Թոխմախը միշտ էլ ճանաչված է եղել, բայց այնպիսի մեկը չի եղել, որ ասի. «Ես այս թոխմախի տղեն եմ»: Բայց, ինձ երբ հարցրել են, թե որ Մհերը ասել եմ՝ Թոխմախի Մհերը: Մինչեւ այդ, ոչ ոք այդ պատասխանատվությունը չի վերցրել իր վրա: Երեւի վստահ չեն եղել, ո ր այդ անունը կարող են պահել, դրա համար չեն վերցրել: Իմ ճանաչումը մի օրում չի եղել տարիների ընթացքում է ձեւավորվել: Ավելի շատ լավություն անելուց է անունս տարածվել:

Էն էլ ա եղել, էն էլ: Ուժեղ մարդը ինքը պետք է իմանա լավություն անել, ներել, զիջել: Ուժեղը էն չի, որ մեջքդ պինդ ա դնես ու բոլորին ավիրես: Եթե մարդը ուժ, հնարավորություն ունի բոլորին օգնում հասնում է, այդտեղից է ձեւավորվում նորմալ մարդու անունը: Այսինքն ' եթե այդ պահին էլ արածդ միանշանակ չի ընկալվում, ժամանակի ընթացքում հասկանան, որ դու ճիշտ ես: Դու այնպես պետք է ապրես, որ քո արածից չամաչես: Ես այնպես չեմ ապրել, որ ինձ ասեն էս ինչ թվին սենց սխալ բան ես արել: Մինչեւ այսօր իմ բոլոր արածների համար կարող եմ պատասխան տալ:

Եթե արել եմ, ճիշտ եմ արել, լավ եմ արել: Մարդ կարող է սխալվել, բայց շատ կարեւոր է, որ իր սխալի համար կարողանաս ասել. «Տղեք ջան, կներեք, ցավներդ տանեմ կամ խմիչքի ազդեցության տակ եղավ կամ այդ պահը այդպես ստացվավ ինձ մոտ»: Դա էլ է մեծություն, որ մարդը կարողանում է ներողություն խնդրել:

Յուրաքանչյուր տղամարդ տղա գիտի, թե թաղային հեղինակությունը որն է, գողականը՝ որը: Ինձ միշտ ասել են գողական, գողական: Ես բացատրել եմ. «Այ ընկեր, ես չեմ կարող գողական լինեմ: Գողականը կյանքում չի աշխատում, չի սովորում դա իմ վրով չի»:

Եկեք ճիշտ հասկանանք, ես չեմ էլ ասում, որ իրենք վատ մարդիկ են, բայց ես այդ ոճի մեջ չեմ: Ամեն տեղ լավն էլ կա, վատն էլ, բայց այդ գողականը ինձանից հեռու պահեք, որովհետեւ ես գողական չեմ: Իմ համար նշանակություն չունի մարդն ինչական է, կամ որտեղ է աշխատում: Մենակ շատ փիս մարդ չլինի' ծախող, դավաճան, չափից ավելի լկտի, որտեղից ուզում է աշխատի, ինչ ոճի մեջ ուզում է լինի, ինձ համար նշանակություն չունի: Ես բոլորի հետ էլ հեշտ կարողանում եմ շփվել:

Պատահե՞լ է, որ մեկին օգնեք, հետո ժամանակի ընթացքում զղջաք:

Շատ եմ լավություններ արել եւ հասկացել, որ նա դրան արժանի չէր: Մարդ է եղել, թույլ չեմ տվել, որ մի կոպեկ ծախսի եւ պատգամավոր եմ դարձրել: Դրանից հետո ուրիշ պաշտոններ է զբաղեցրել ու մոռացել: Ես որ իմանայի այդ կարգի անթասիբ մարդ է, ո՞նց պատգամավոր կսարքեի: Եղել է՝ թաղեցիներից ինչ-որ մեկի գործը հասել է իրեն կամ կողքի կառույցներին, նույնիսկ վիճակը վատացրել է:

Այդպիսի անորակ մարդիկ էլ ենք ունցել: Բայց ընտրվելուց հետո ասում էր. «Վայ Մհեր ջան, դու իմ պապան ես, դու իմ ծնողն ես, ես ոնց քո լավության տակից դուրս գամ»: Բա պապային ըտենց շուտ մոռանո՞ւմ են, տղա ջան: Բայց Աստված բոլորին պատժել ու պատժելու է, ովքեր իմ արած լավությունները չեն գնահատում ու հասկանում:

Քաղաքականության մեջ ինչպե՞ս հայտնվեցիք: Տարիների ընթացքում մարդկանց ազդեցությունը փոխվում է, բայց Դուք շարունակում եք ընտրություններին ամենամեծ թվով ձայները բերել:

Քաղաքականության մեջ հայտնվեցի, երբ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը ինձ խնդրեց իրենց օգնեմ ձայների առումով: Չեմ ասում ընկերներ էինք, բայց հարաբերություններ ունեիք: Մի անգամ ողորմած Վազգեն Սարգսյանի հետ եկան իմ մոտ' Թոխմախ գյոլ, ես կոշիկի արտադրամաս ունեի:

Նստեցինք, խոսեցինք, պայմանավորվեցինք, որ պետք է օգնեմ, հետո մտել եմ քաղաքականություն, դարձել շրջխորհրդի ավագանի, ԱԺ պատգամավոր, վարչական շրջանի ղեկավար: Ճիշտ է, երբ համայնքի ղեկավար դարձա, իմ հեղինակությունն ավելի բարձրացավ:

Երբ հանրապետությունում բենզին չկար, մի 4-5 ինքնաթիռ եմ վերցրել, բենզինը ես եմ բերել ու ասել, որ էս գնով պետք է վաճառվի: Կանեստրը հասել էր 15 հազար դրամի, բայց ես ասում էի 3-4 հազար պետք է վաճառեք: Եթե իմացա մեկը 5-6 հազարով վաճառի էլ չեմ տա: Դե մենակ ես էի բենզին բերողը: Ինքնաթիռի կերոսինն էլ առնում, բերում էի, բաժանում ժողովրդին: Հոսանք արտադրող երկու մեծ կոմպրեսոր ունեի, որ միացնում էի ու լարերով ժողովրդին հոսանք էի բաժանում:

Բայց ասում էի պլիտա չվառեք, որ բոլորին հոսանք հասնի: Եթե տեսնում էի՝ մեկը պլիտա է վառել, հոսանքը կտրում էի: Ամբողջ էրեբունիի տարածքով բոլորին լույս կամ կերոսին, ֆուջիկա էի տալիս: Շատ լավություններ եմ արել, դրա համար էլ ընտրություններում միշտ հաղթել եմ: Այդպես է հեղինակությունը խոսուն դառնում: Երբ քաղաքականության մեջ չլինելով հանդերձ՝ քաղաքականության մեջ գտնվող մարդկանց համար ձայն ես ապահովում:

Ինչպիսի՞ մասնակցություն եք ունեցել արցախյան պատերազմին:

Ես օգնել եմ եւ գումարայինով, եւ սննդով: Եկել ասել են զենքի համար կարող ես էսքան գումար տալ, ասել եմ հարց չկա: Իհարկե, որ ունեցել եմ: Ինձ թվում է, ավելի լավ կլիներ մեր կարգի մարդիկ շատ լինեին: Եթե ես կարողանում եմ փող աշխատեմ, դու էլ կռվես, գնա դու կռվի, ես էլ փող աշխատեմ ձեզ էլ օգնեմ: Իմ մասնակցությունը այդպես է եղել եւ ինձ թվում է բոլորն ինձանից գոհ են մնացել: Իհարկե, կային նաեւ ավանտուրիստներ, որ զգում էի հանկարծ եկել են խաբում են, կարող ա մի հատ էլ ճլոտ քաշեի, ասեի. «Ստեղից թռի էլ չերեւաս»:

Ձեր կնոջը ինչպե՞ս հանդիպեցիք, նրա սիրտը նվաճելու համար դժվարություններ հաղթահարե՞լ եք, թե' ոչ:

Մեր ազգն ունեցել է իր ավանդույթները, որը պետք է պաշտպանվի, եթե դա էլ մոռանանք ուրեմն մեր սրբությունները պետք է կորցնենք: Ես ուշ ամուսնացա' 31 տարեկանում: Կնոջս հետ ծանոթացել եմ Շահումյանի կոշիկի ֆաբրիկայում, որտեղ աշխատում էինք: Ինքն էլ գերազանց սովորող աշակերտ էր: Մի հատ 4 էին դրել, որ ոսկե մեդալ չստանա: Իր մայրը, ով մեր ֆաբրիկայում էր աշխատում, մահացավ եւ այդ տարի կինս ինստիտուտ չընդունվեց: Նա մոր տեղը եկավ հաշվապահությունում աշխատեց ու այդ ժամանակ էլ ծանոթացա ու ամուսնացանք:

Բայց մինչեւ այդ շատերին էին առաջարկել: Տարիքս մեծանում էր, ամեն տեղ աղջիկ էին ցույց տալիս, թե. «Մհեր, ստեղ մի հատ լավ աղջիկ կա, արի տես»: Բայց արդեն մասնագիտացվել էի, մի հատ նայում էի գիտեի, թե ինչ «լավ» աղջիկ է այդ աղջիկը: Մի երկու օր հետը հանդիպում էի ու վերջում ծաղիկները տալիս ձեռքը՝ ճանապարհում: Երբ լսում էին, որ ծաղիկները տվել եմ ձեռքը՝ ճանապարհել իրենց տուն, ասում էին. «Ֆսյո, դրան չառավ»:

Դե ճարպիկ տղա, փող ունեմ, ամեն ինչը ունեմ ու էնքան էլ ման եկած եմ արդեն, որ մի հատ նայում էի, արդեն զգում էի ինչ ա, էլի: Իսկ կնոջս, որ ցույց տվեցին, միանգամից զգացի, որ լավ աղջիկ է, հանդիպեցինք ու ամուսնացանք:

Ձեր երեխաներին ի՞նչ խորհուրդներ եք տալիս, խի՞ստ հայր եք: Ձեր հեղինակությունը Ձեր զավակներին խանգարե՞լ է, թե՞ ոսկե երիտասարդության շարքերում են եղել: Տարածված երեւույթ է քաղաքական եւ գործարար շրջանակների հետ խնամիանալ: Ձեր խնամիները հայտնի՞ են, թե' ոչ:

Ինձ համար կապ չունի՝ խնամին ով կլինի: Ընդհակառակը, եթե ամուսնանալու հարց է լինում, տղայիս ասում եմ ավելի լավ է մի հատ խեղճ ընտանիքից լավ աղջիկ բերես, ոչ թե հարուստի կամ պաշտոնյայի, որովհետեւ ինձ դա չի հետաքրքրում եւ տարբերությունը լավ գիտեմ:

Ունեմ երեք երեխա' 1 տղա եւ 2 աղջիկ: Բոլորն էլ սովորել ավարտել են: Տղաս Երեւանի համալսարանից հետո համ էլ Լոնդոնում սովորեց: Իրենց դաստիարակությամբ մայրն է զբաղվել, ես ընդամենը չափ եմ պահել: Ասել եմ չափի մեջ մի հատ ավելորդ բան չտեսնեմ, որ ասեն Մհերի էրեխեքն իրանց վատ պահեցին: Մինչեւ այսօր իմ որ ընկերը շփվում է տղայիս հետ, ասում է. «Մհեր, էդ ինչ լավ, համեստ տղա ունես»: Չեմ ասում, թե հարիֆ է: Ինքը տղա է, բայց չափի մեջ:

Օրինակ դուստրերի նկատմամբ խստությունն ի՞նչ կերպ է դրսեւորվել: Ինչ-որ տեղ գնալիս հարցրե՞լ են, թե՝ ոչ: Կամ եղե՞լ է դեպք, որ հագուստը դուր չգա, արգելեք հագնել:

Ես բոլորը թողել եմ իրենց մոր վրա: Մեկ-մեկ, որ պետք է եղել, մերն ասել է այդ հարցը ձեր հոր հետ, ես չեմ կարող ասել այո կամ ոչ: Այնպիսի բան չկա, որ ես կարողանամ անել երեխաներիս համար ու չանեմ, եթե զգում եմ, որ անելու է: Ենթադրենք կարող է ասեն այս մեքենան ուզում ենք: Բայց ես պետք է որոշեմ, թե դու ինչ մեքենա պետք է վարես: Կամ հագուստ են առնում, ծնող ես, դուրդ չի գալիս: Բան կա, որ ես թույլ չեմ տա, քանի որ ազատությանն էլ չափ կա: Օրինակ, եթե հագուստը դուրս չի եկել, ասել եմ չառնեք: Ավելի թանկ, բայց ավելի նորմալ բան վերցրեք:

Թոռնիկների հետ ժամանակ անցկացնո՞ւմ եք: Տարիների ընթացքում հասկանում ես, որ թոռնիկներին կարող ես ավելի ճիշտ խորհուրդ տալ, որը զավակներին չես տվել: Ժամանակին ձեր զավակներին ի՞նչ խորհուրդ չեք տվել, որ այսօր ձեր թոռնիկներին եք տալիս:

Դե մեկ թոռնիկ ունեմ 4 տարեկան է, դեռ խորհուրդ տալու բան չկա, բայց աշխարհի չափ սիրում եմ: Ինքն էլ միշտ ուզում է գալ մեր տանը մնա կամ ով նեղացնում է, ասում է՝ պապիկիս կասեմ: Պապիկով վախեցնում է: Ինքը շատ լավ համով բալիկ է: Այնպիսի լեզու ունի, որ չես կարող չսիրել:

Գտնվե՞լ են համարձակներ, որ գան ձեր աղջկա ձեռքը խնդրելու, հեշտությա՞մբ եք համաձայնել, թե ոչ:

Դե իմ խնամին Էդիկ Մադաթյանն է: Մենք ընկերներ ենք եղել, հետո երեխաները որոշել են, որ պետք է ամուսնանան՝ ամուսնացել են: Ճիշտն ասած, մի քիչ դժվարությամբ եմ համաձայնել աղջակս ամուսնացնել: Որ խոսք է գնում, Էդիկը միշտ ասում է. «Դե քեզնից չեմ աղջիկ ուզել, եղբորիցդ' Վարդանից եմ ուզել»: Ես այդ օրը տնից գնացի, այդ ժամանակ, ճիշտն ասած, չէի ուզում, բայց որ իրանք իրար ուզում էին, մենք անզոր էինք:

Մեքենաների, զենքերի, խմիչքների կամ որեւէ այլ հավաքածու ունե՞ք:

Կոմունիստների ժամանակներից գնած կոնյակ եւ այլ խմիչքներ ունեմ: Սիրել եմ ունենալ եւ մառանում պահել: Այն մտքով, որ տղայիս ամուսնացնեմ, հարսանիքiն հանեմ հին կոնյակները: Մեքենաներ սիրում եմ ունենալ, բայց հները, ինչպես նշեցի, նվիրել եմ: Հիմա չգիտեմ' կնվիրեմ, թե' չէ, բայց առաջ բոլորը նվիրել եմ: Հիմա իրենց պետք է ճիշտ պահեն, որ նվիրեմ: Դե զենքեր էլ ունեմ' նվիրատվություններ նախագահից, վարչապետից, ՊՆ-ից: Հավաքածուների եւ նվիրատվությունների անկյուն ունեմ, որը շատ եմ սիրում:

Բրենդամո՞լ եք, թե' ոչ: Ինչ արժեն Ձեր ամենաթանկարժեք եւ էժան հագուստները:

Ինձ համար նշանակություն չունի: Բայց, որ ֆիզկուլտ ինստիտուտն եմ ավարտել, սպորտային ոճն եմ նախընտրում: Հիմա հագիս Զիլի կոստյում է, առել ենք, բայց երեւի մի 5 անգամ չեմ հագել: Բնական ա, չես գնա Ֆիրդուսից գնես, բայց կարող է մտնենք ֆիրդուս, այնտեղ էլ մի բան հավանեմ գնեմ: Չի եղել, որ հագուստ առնեմ, գժվեմ այդ հագուստի համար: Սովորական շոր է, մի քանի անգամ հագնում եմ, տալիս այն մարդկանց ովքեր դրա կարիքը ունեն:

Ասում են 50-ից հետո ընկերները պակասում են: Հայտնի են Ձեր մեծահարուստ, քաղաքական հեղինակություն վայելող շրջանակների ընկերները: Այնպիսի ընկերներ ունե՞ք, որ սոցիալապես անապահով են կամ սնանկացած:

Ամեն տեսակի ընկեր էլ ունեմ, աշխատում ես աղքատին օգնել, որ ինքն այդ վիճակից դուրս գա: Իսկ հարբեցողին ուղարկում եմ բուժումների, եթե հետ են գալիս ու էլի սկսում խմել, ասում եմ. «Գնա, իմ կողքերը էլ չերեւաս»: Սիրում եմ իմ թաղը, իմ մանկության ընկերներին: 50-ից հետո իմ շրջապատն ավելի է մեծացել հանրապետությունում եւ հանրապետությունից դուրս:

Որտեղ լավ մարդ կա, ես բոլորին էլ հարգում, սիրում եմ ու իր հետ հարաբերությունը պահում եմ: Ասում են տարիքը խելք ու շնորք է բերում մարդուն: Ես հասկանում եմ, որ իրոք ինչքան մեծանում եմ, այնքան ավելի իմ շրջապատն ու հարգանքը մեծանում է , որովհետեւ ես ինձ ճիշտ եմ պահում: Եթե 20 տարեկան տղան իրեն ճիշտ է պահում իր հետ ընկերություն եմ անում, որ իրենք ինձնից չամաչեն, ազատ խոսեն, որ մի վատ բան էլ անելուց գողտուկ չանեն՝ ինձ գցեն կրակը:

Գան կիսվեն, ասեմ՝ արա կամ մի արա: Դրա համար հիմա, որ թաղամասից ուզում է լինի, լավ տղերք կան սաղ իմ հետ ախպերություն են անում ու ուրախ եմ, որ ինձ «մեծ ախպեր»-ով են դիմում: Շատերը անունս չեն տալիս մեծ ախպեր են ասում: Ես ինձ դրանից լավ եմ զգում:

Այսօր շատերը Ձեզանից վախենում են: Դուք ումի՞ց եւ ինչի՞ց եք վախենում:

Ես մենակ իմ Աստծուց եմ վախենում ու շատ եմ հավատում: 2003թ-ին, երբ մեքենաս պայթեցրեցին, Աստված ինձ պահեց: Այդ օրը ոնց որ Աստված ինձ ասաց. «Մհեր մեքենայիդ դուռը բացել տուր»: Վարորդիս ասացի. «Հլը մեքենայի դուռը բաց», հենց բացեց, պուլտը սեղմեցին: Եթե դուռը չբացվեր իրենց նպատակին կհասնեին:

Մի դեպք էլ Բեյրութում եղավ: Քաղաքապետի տեղակալ եւ այլ պաշտոնատար անձանց հրավիրել էին ծովի ափին ռեստորան: Ապակիներով տեղ էր, կողքն էլ մրգի սեղան կար: Ասում էին, թե եկեք մրգի սեղանից էլ օգտվեք: Ասացի՝ դե նստել ենք, ինչ մրգի սեղան: Որոշ ժամանակ անց մեկը ոնց որ մտներ մեջս, թե Մհեր շուտ հել ու ասացի անցանք էն սեղան: Գնացինք տեղավորվեցինք ու մեկ էլ ոնց որ թնդանոթով խփեին այդ ապակուն: Եթե այնտեղ նստած լինեինք առաջինը լցվելու էր իմ մեջ: Մեկը 2003թ-ի հուլիսի 22-ին էր, մյուսը 2011թ-ի հուլիսի 22-ին:

Մահափորձը չբացահայտված գործերի շարքում է, եթե 100 տոկոսով համոզվեմ կասկածներիս մեջ, կարող է ուրիշ բաներ լինի: Իսկ կասկածով ոչ մի բան չեմ անի: Կարող է ինչ-որ բանով խանգարել եմ, չեմ զգացել, ես ամեն ինչ լավ եմ հասկացել: Կարող էին ասել. «Մհեր էս հարցում դու մեզ խանգարում, ես արի մի խանգարի»: Ես կարծում եմ, որ սա քաղաքական էր: Ոչ մեկի ոչ կնոջը, ոչ երեխային վատություն չեմ արել, բացի լավությունից:

Ունեք ազդեցություն, հարստություն եւ ամենակարեւորը' ընտանիք: Այս տարիներ ընթացքում ի՞նչ չեք հասցրել ունենալ, որը լիակատար կդարձնի ձեր երջանկությունը:

Կա, բայց չեմ ցանկանա ասել: Ես կուզենայի, որ ավելի մեծ հնարավորություն ունենամ, որ ավելի շատ մարդկանց օգնեմ: Հիմա հասցնում ես օգնել մտերիմներիդ, ընկերներիդ, կուզենայի, որ իրենց տեղավորեի աշխատանքի, ոչ թե գրպանը փող դնեի: Տղամարդ է, վատ է զգում, բայց չվերցնելու ճար էլ չունի: Կուզենայի այնպես անել, որ իրենց քրտինքով ապրեին: Հետո մարդիկ կան, որ չեն կարողանում աշխատել, կուզեի այնքան ունենայի, որ իրենց էլ օգնեի:

Շնորհակալ եմ, որ մեզ հետ կիսվեցիք ձեր հիշողություններով: Սովորաբար մարդիկ, որքան էլ պայքարում են երիտասարդ մնալ, բայց տարիները մատնում են նրանց տարիքը: Ցանկանում եմ, որ 62-ից հետո էլ այդպես երիտասարդ մնաք: