Հայ-գերմանական համատեղ ջանքերով վիշապ քարակոթողների ուսումնասիրության արդյունքում Գորիսի տարածքում հնագետները վիշապ քարակոթող են հայտնաբերել, որը եզակի է և տարբերվում է մինչ այժմ հայտնաբերվածներից:
ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության եւ ազգագրության ինստիտուտի տնօրեն Պավել Ավետիսյանն ասաց, որ հայկական լեռնաշխարհի տարբեր հատվածներում մինչ այժմ հայտնաբերված վիշապ քարակոթողները քանդակազարդ են եղել: «Մի քանի օր առաջ Գորիսի տարածքում հայտնաբերված քարակոթողը ևս քանդակազարդ է, սակայն սա բացառիկ է նրանով, որ մինչ օրս նմանօրինակ նմուշներ չեն հայտնաբերվել: Վիշապ քարակոթողները հայկական լեռնաշխարհի մոնումենտալ քանդակագործության բացառիկ նմուշներ են, որոնք թվագրվում են Ք.ա. երրորդ հազարամյակով: Դրանք եզակի են, որոնք քարտեզագրվում են միայն հայկական լեռնաշխարհի սահմաններում, եւ դրանից դուրս գոյություն չունեն»,-ասաց Ավետիսյանը՝ հավելելով, որ քարակոթողները ժողովրդի այդ ժամանակվա ինքնության, մշակույթի առանձնահատուկ դրսեւորումներ են:
Հնագիտության եւ ազգագրության ինստիտուտի տնօրենի խոսքով` շատ վիշապ-քարակոթողներ ժամանակին իջեցվել են պատվանդաններից, տեղահանվել: «Մենք այդ բոլորը հավաքում ենք, տեղակայում իրենց նախնական վայրերում: Վիշապ քարակոթողներից շատերը վնասված են, շատերը գտնվում են հողի տակ: Դրանք հանդիպում են Գեղամա լեռներում, Արագածի փեշերին, Սյունիքում»,-հավելեց նա:
Հայաստանի բարձր լեռներում ﬕնչ օրս պահպանվել են հնագույն կոթողային հուշարձաններ, որոնք ժողովուրդն ավանդաբար կոչում է «վիշապ»: Խաչքարերի նման, վիշապ- քարակոթողները հանդիպում են ﬕայն Հայկական լեռնաշխարհում: Չնայած ավելի քան ﬔկ դար է, ինչ այս հուշարձանները հայտնի են գիտությանը, սակայն դրանց նշանակության, գործառույթի և թվագրության հետ կապված բազմաթիվ խնդիրներ ﬓում են դեռևս չլուծված: Հայկական լեռնաշխարհի հյուսիսային և հյուսիս-արևելյան տարածքներում (պատմական Հայաստանի Տայք, Գուգարք, Այրարատ և Սյունիք նահանգներ) ներկայացված է «վիշապների» եզակի մշակույթը, որի ստեղծման առանցքային ժամանակահատվածը, ամենայն հավանականությամբ, ﬕջին բրոնզի դարաշրջանն է (Ք.ա. մոտ 2200-1600 թթ.): Պատկանում է Հայկական լեռնաշխարհի երեք հիմնական պատմամշակութային ենթագոտիներից մեկին` կենտրոնական-հյուսիսարևելյանին (Բարձր Հայք, Այրարատ, Տայք, Սյունիք):
