Հայ-ֆրանսիական արշավախմբի համատեղ իրականացրած պեղումների արդյունքում Էրեբունու պատմահնագիտական արգելոցում բացահայտվել են նոր տաճարի հիմքեր, որի հետ տաճարների թիվը հասնում է երեքի և հնարավոր է դարձնում այն որակել «պատմամշակութային համալիր»: Իյուբսաի տաճարի առջև գտնվել է գեղեցիկ խճածածկ գետին, ինչն էլ առիթ է տալիս ենթադրել, որ ուրարտական ժամանակաշրջանում տաճարների առջև ծիսակատարություններ անցկացնելու սովորույթ է եղել:
Այս մասին սեպտեմբերի 16-ին լրագրողներին հայտնեցին հնագիտական արշավախմբի ղեկավարներ, մշակութային ժառանգության պահապան Ստեֆան Դեշամը, Էրեբունի թանգարանի և հնավայրի տնօրեն Միքայել Բադալյանը:
Նրանք լրագրողների, ֆրանսիական և հայկական կողմերի ներկայացուցիչների հետ կարճ ճանաչողական այց կատարեցին պեղումների վայրում, խոսեցին պեղումների արդյունքում ի հայտ եկած նոր տվյալների ու դրանց պատմական նշանակության մասին, այնուհետև թանգարանի շենքում առաջին անգամ ներկայացրին նոր տեխնոլոգիաների կիրառմամբ ստացված 3D պատկերները:
«Այս պեղումները ոչ միայն Հայաստանի պատմության և հնագիտության, այլև ամբողջ Հին Մերձավոր Արևելքի հնագիտության ուսումնասիրման համար են կարևոր: Պեղումներն ապացուցում են, որ այն, ինչ գիտենք Էրեբունու մասին, պետք է վերարժևորել»,-ասաց Բադալյանը:
Նա ընդգծեց, որ այս տարի բացահայտել են նոր տաճարի հիմքեր, որը մասամբ բացվել էր 2016 թվականին: «Տաճարի առկայությունն ապացուցում է, որ ինչ-որ փուլում, Էրեբունու կրոնական տարածքն ունեցել է երեք տաճար, որոնք գործել են միաժամանակ' Խալդի տաճարը, Իյուբսաի տաճարը և նոր բացահայտված ու հզոր հիմքերով տաճարը: Հետաքրքիր էր նաև Իյուբսաի տաճարի դիմաց գտնված ֆանտաստիկ գեղեցիկ խճաքարերով հատակը: Այն կարող է ուշագրավ լինել ոչ միայն հայաստանցիների, այլև զբոսաշրջիկների համար»,- շեշտեց Էրեբունի թանգարանի և հնավայրի տնօրենը:
Ստեֆան Դեշամի խոսքով' հնավայրում պեղումներ են իրականացվում 1950-60-ական թվականներից: «Որոշ բաներ մասամբ վերականգնվել են 60-ականների վերջին, սակայն մենք որոշեցինք նոր հետազոտություններ անել' գտնելով, որ ամրոցը դեռ նոր բացահայտումների տեղ ունի։ Պեղումները ցույց տվեցին, որ Էրեբունու շնորհիվ կարող ենք վերաիմաստավորել ոչ միայն Հայաստանի, այլև ամբողջ տարածաշրջանի ժամանակագրական մի քանի փոփոխություններ»,-շեշտեց նա ու հավելեց, որ անցյալ շաբաթվա ընթացքում հնավայրն ուսումնասիրվել է նորագույն տեխնոլոգիաների միջոցով:
Երևանի քաղաքապետարանի մշակույթի վարչության պետ Գոռ Սարգսյանը, որը նույնպես մասնակցում էր շրջայցին, նշեց, որ Էրեբունի պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանը Երևանի այցեքարտն է: Նրա խոսքով' այն 2020-ին պետք է դառնա զբոսաշրջիկների սիրելի վայրերից մեկը: Այդ նպատակով քաղաքապետարանը վերակառուցման, հիմնանորոգման նախագծեր է քննարկելու:
ՀՀ-ում Ֆրանսիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Ջոնաթան Լաքոթը մեծ կարևորություն է տալիս հնագիտության ոլորտում հայերի հետ համագործակցությանը: «Այս պահին Հայաստանում կա հինգ ֆրանսիական հնագիտական խումբ, որոնցից ամենակարևորը Էրեբունի հնավայրում է: Համատեղ աշխատանքները նպաստում են նաև փորձի փոխանակմանը, ամրապնդում են երկու երկրների համագործակցությունը համալսարանական ոլորտում, քանի որ ուսանողներին հնարավորություն է տրվում պրակտիկա անցնել հնավայրերում: Մեր աջակցությամբ երկու հայ ուսանող այժմ պրակտիկա է անցնում Ֆրանսիայում»,-ասաց դեսպանը:
Նա խոստովանեց, որ բազմիցս եղել է հնավայրում: «Դեսպան նշանակվելուց երկու շաբաթ հետո եկել եմ այստեղ, քանի որ ուզում էի տեսնել այն տարածքը, որի անունով կոչվում է Երևանը»,-եզրափակեց Լաքոթը:
Հայկական և ֆրանսիական արշավախմբերը Էրեբունի ամրոցի տարածքում համատեղ պեղումներ են իրականացնում 2008 թվականից: Համագործակցությունն իրականացվում է Ֆրանսիայի արտաքին գործերի և եվրոպական հարցերի նախարարության, Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպանության, Երևանի քաղաքապետարանի, Էրեբունի թանգարանի, Հայաստանի հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի աջակցությամբ:
