Ցամաքային զորքերն, ինչպես հայտնի է, մասամբ դադարել են վճռական դեր խաղալ պաշտպանական հարցերի լուծման մեջ, ինչպես նաեւ գլոբալ եւ տարածաշրջանային հարցերում: Նույնիսկ ռազմածովային ուժերը դառնում են ընդամենը հրթիռներ տեղափոխելու միջոց: Եվրասիայի (աշխարհագրական, եւ ոչ թե քաղաքական Եվրասիայի) առաջատար պետությունների հետ ԱՄՆ հարաբերությունները գործնականում հանգում են հրթիռների հարցերին, նախեւառաջ՝ Ռուսաստանի հետ:
Շուտով հրթիռային ուժերի ծավալման առաջնահերթ ուղղություն կդառնա Չինաստանը, սակայն առայժմ տեղի է ունենում գլխավոր փորձարկումն Իրանի մասով, եւ ինչ որ չափով ավարտվում են մարտավարական հնարքները Ռուսաստանի հանդեպ:
Հրթիռային ուժերի ոլորտում առանց ԱՄՆ եւ ՆԱՏՕ-ի ներկայիս քաղաքականության դժվար է պատկերացնել անվտանգության ներկայիս գլոբալ համակարգը, սակայն «հրթիռային» գործոնն ավելի ու ավելի մեծ դեր է խաղում քաղաքական հարցերի լուծման մեջ: (2001 թ. ապրիլին Քի-Ուեսթում Հայաստան-Ադրբեջան հանդիպումը նույնպես նախաձեռնվել էր հրթիռների ոլորտում ԱՄՆ խնդիրների, եւ այդ հարցում Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների կապակցությամբ):
Տարածաշրջանում հրթիռների խնդրի լուծման մասով դիտարկվում է Թուրքիան, եւ ներկայում կասկած չկա, որ Սիրիայի կողմից «սպառնալիքները» բավական պայմանական են: Իհարկե, ՆԱՏՕ-ն կցանկանար ցուցադրել, որ իր դաշնակցի շահերը հաշվի է առնում, եւ ինչ որ առումով «փակել պարտքը» Անկարային, սակայն վճռական նշանակություն ունի տարածաշրջանում հրթիռային գերազանցությունը, ընդ որում՝ լեգիտիմ կերպով:
Ներկայում այդ իրադարձություններով շահագրգիռ որեւէ երկրի համար դժվար է հակափաստարկներ ներկայացնել, սակայն Մերձավոր Արեւելքի մի շարք պետություններ դրական վերաբերմունք ցուցաբերեցին հրթիռային խնդիրների լուծմանը, նույնիսկ նրանք, որոնք չէին ցանկանա Թուրքիայի դիրքերի ուժեղացում:
Սակայն, արդյոք ուժեղանում են Թուրքիայի դիրքերը, թե՞ նա ավելի մեծ կախվածության մեջ է ընկնում ԱՄՆ-ից ու ՆԱՏՕ-ից: Դրանում որեւէ կասկած չկա, եթե նկատի առնենք, որ այդ հարցում ՆԱՏՕ-ն եւ Թուրքիան ունեն հակառակ շահեր. Թուրքիան կցանկանար, փոխելով մարտավարությունը, փորձել շարունակել իր արտաքին քաղաքական դոկտրինն իր շահերի շրջանակում եւ ԱՄՆ ու ՆԱՏՕ-ի աջակցությամբ, իսկ Արեւմտյան հանրությունը ձգտում է ուժեղացնել Թուրքիայի վրա վերահսկողությունը:
Շահերի այս դասավորության մեջ Ռուսաստանն առայժմ չունի որեւէ հեռանկար Թուրքիայի հետ քիչ թե շատ վստահելի հարաբերություններ հաստատելու մասով: Ռուս-թուրքական հարաբերությունները, հրթիռների թեմայի ծավալման դեպքում, կարող են հիմնվել միայն տնտեսական շահերի վրա:
Իհարկե, ներկայում եւ Ռուսաստանը, եւ Իրանը, եւ առավել եւս արաբական պետությունները որոշ առումով նյարդային են արձագանքում ամերիկա-թուրքական հարաբերությունների «կարգավորմանը», սակայն մոտ ապագայում Թուրքիային շրջապատող պետությունները շահագրգռված են լինելու նրա վրա ԱՄՆ եւ ՆԱՏՕ-ի վերահսկողության ուժեղացմամբ:
Ցավոք, իրական քաղաքականությունն ավելի ու ավելի է հետ մնում վերլուծական մշակումներից: Ո՞րն է այդ երեւույթի պատճառը, որն արդեն խրոնիկական է դառնում: Ըստ ամենայնի, պատճառը քաղաքականության եւ իշխող էլիտաների խոր ու անհույս էկոնոմիզացիան է:
Դրա հետ մեկտեղ, առաջանում եւ ասպարեզ է մտնում համաշխարհային նոր էլիտա, որը վերակենդանացնում է պրագմատիկ իդեալիզմը որպես մտածողության ձեւ, վարքի մոտիվացիա եւ որոշումների մշակման ու ընդունման միջոց: Այդ իմաստով, «փոքր երկրների» էլիտաները որոշ առավելություններ ունեն, եւ կարող էին օգտվել դրանից:
