Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտում պահվող Հռոմի Բենեդիկտոս 15-րդ պապի նամակը' Օսմանյան կայսրության սուլթան Մեհմեդ 5-րդին, հետաքրքրել է «Ճգնաժամը Սիրիայում. մարտահրավերներ հավատքի համայնքների համար» թեմայով համաժողովին մասնակցելու նպատակով Հայաստան այցելած կաթոլիկ հոգեւորականին: Նա ամենայն ուշադրությամբ է զննել նամակն ու համոզված է, որ եթե այն պատշաճ ներկայացվի Սուրբ Աթոռին, անպայման կդիտարկվի Վատիկանի կողմից:
Թանգարանի գիդը հունիսի 12-ին համաժողովի մասնակից աշխարհի տարբեր եկեղեցիների հոգեւոր այրերին հանգամանորեն ներկայացրեց 1915 թվականին 1.5 միլիոն հայերի ջարդերի ու այդ ժամանակահատվածին բնորոշ պատմական իրադարձությունների մասին: Կաթոլիկ եկեղեցու ներկայացուցիչ կարդինալ Թեոդոր Էդգար Մքքարիչին հետաքրքրեց այն դրվագը, երբ ներկայացվեց Հռոմի Բենեդիկտոս 15-րդ պապի' 1915-ի սեպտեմբերի 10-ի նամակը' ուղղված Օսմանյան կայսրության սուլթան Մեհմեդ 5-րդին:
Տեղեկանք. Հռոմի Պապ Բենեդիկտոսը 15-րդը (1854-1922) 1915 թ. սեպտեմբերի 10-ին հայերի կոտորածները դադարեցնելու խնդրանքով դիմել է Օսմանյան կայսրության սուլթան Մեհմեդ 5-րդին:
Սուլթանը Պապին պատասխանել է բավականին ուշ' նույն տարվա նոյեմբերին' տալով հանրահայտ կեղծիքներով լի պատասխան, ինչպես, օրինակ, հայերն իբրև թե համագործակցել են Օսմանյան կայսրությանը թշնամի երկրների հետ և թիկունքից սպառնացել օսմանյան բանակին: Սույն կեղծիքն այսօր էլ է կազմում թուրքական ժխտողականության հիմքը:
Պապը սուլթանին այդ հարցով դիմել է երեք անգամ Հռոմի Պապ Բենեդիկտոսն առանձնահատուկ հոգածություն է ցուցաբերել Հայոց ցեղասպանությունից տուժած հայերի նկատմամբ: Նա 1918 թ. Կ.Պոլսում բացել է «Բենեդիկտոս ԺԵ» հայկական որբանոցը, իսկ Կ.Պոլսում պապական նվիրակ Անջելո Դոլչիի ջանքերի շնորհիվ կանխվել է 1918 թ. նաև պոսլահայերին աքսորելու մասին երիտթուրքերի ծրագիրը:
Այնուհետև Պապը սուլթանի մոտ է ուղարկել ավստրիացի մի պատվիրակի' պահանջելով դադարեցնել Հայոց ցեղասպանությունը, սակայն սուլթանը որևէ արձագանք չի տվել:
Կարդինալ Թեոդոր Էդգար Մքքարիչը «Արմենպրես»-ի այն հարցադրմանն ի պատասխան, թե հնարավոր է Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացքում լինեն փոփոխություններ' հաշվի առնելով Հռոմի Ֆրանցիսկոս Պապի բազմիցս միջազգային հանրությանն ու Թուրքիային ուղղված Հայոց ցեասպանությունը ճանաչելու կոչերը, ասաց. «Ես գիտեմ այդ մասին, և ես կարծում եմ, որ եթե հարցը այնպես ներկայացվի Սուրբ Աթոռին, ինչպես հենց նոր արվեց թանգարան-ինստիտուտում, այն լրջորեն կդիտարկվի մեր կողմից: Մենք այն ընկալեցինք որպես շատ պարզ դիրքորոշում' այն տեղեկություններով հանդերձ, որոնք գալիս են Բենեդիկտոս 15-րդ Պապից: Ես գաղափար չունեմ արդյո՞ք այն (Պապի նամակը-հեղ.) ներկայում դիտարկվում է, թե ոչ, բայց վստահ եմ, որ այն հաշվի կառնվի»:
«Ճգնաժամը Սիրիայում. մարտահրավերներ հավատքի համայնքների համար» թեմայով համաժողովը, որն անցկացվում է հունիսի 11-12-ը, համայն հայության հոգևոր մայրաքաղաքում' Էջմիածնում է մեկտեղել Մերձավոր Արևելքի, Սիրիայի, Ռուսաստանի Դաշնության, Եվրոպայի տարբեր երկրների և ԱՄՆ-ի Քրիստոնեական Եկեղեցիների ներկայացուցիչների, ինչպես նաև քաղաքական, հասարակական գործիչների: Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի (ԵՀԽ) հրավերով կազմակերպված միջոցառմանը մասնակցուն է ԵՀԽ գլխավոր քարտուղար Օլավ Թվեյթը: Համաժողովի ժամանակ արծարծվում են «Քաղաքական զարգացումները Սիրիայում և մարդասիրական հեռանկարները», «Մերձավոր Արևելքում քրիստոնյաների ներկայությունը և վկայությունը Արաբական աշխարհում տեղի ունեցող զարգացումների արդյունքում», «Հայկական համայնքները Մերձավոր Արևելքում ու Սիրիայում և դրանց հեռանկարները» թեմաներին վերաբերող հարցեր:
