ԼՈւՐԵՐ.com-ի զրուցակիցն է քաղաքական գործիչ, դիվանագետ, ԼՂՀ արտաքին գործերի նախկին նախարար Արման Մելիքյանը: 

-Պարոն Մելիքյան, նախ կխնդրեի՝ Ձեր գնահատականը հնչեցնեիք խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքների վերաբերյալ։ Սպասելի՞ էր նման արդյունքը։

-Այդ արդյունքը և՛ սպասելի էր, և՛ կանխատեսված՝ դեռ չորս տարի առաջ: Բանն այն է, որ հասարակական-քաղաքական գործընթացները միանգամայն որոշակի օրինաչափությունների հիման վրա են զարգանում և այդ օրինաչափությունների ու կոնկրետ քաղաքական միջավայրի իմացությունը թույլ է տալիս ճշգրիտ կանխատեսումներ անել: 2013 փետրվարի 10-ին ես հրապարակեցի «Մեր ընտրություններին հաջորդելիք հետոն» հոդվածը, որում ՀՀ-ում ծավալվող ներքաղաքական գործընթացների ապագայի վերաբերյալ գրվածը ապրիլի 2-ին իրականություն դարձավ: Հայաստանում ուղղորդված կերպով ձևավորվում է մի նոր քաղաքական իրողություն, որի հիմնական բնութագրիչը կառավարող վերնախավի կողմից կառուցվածքային տեսանկյունից տեսականորեն գործունակ իշխանական բուրգի ձևաչափի հաստատումն է... 

-Այս ընտրությունները ի՞նչ կփոխեն Հայաստանում՝ թե՛ ներքաղաքական, թե՛ արտաքին քաղաքականության իմաստով։

-Չօգտագործենք «ընտրություններ» եզրույթը: Մեր կառավարող վերնախավը դեռ այնչափ չի աճել, որպեսզի ունակ լինի սեփական վերարտադրությունը մրցակցային, ազատ և թափանցիկ ընտրական գործընթացի միջոցով ապահովել: Ներքաղաքական տեսանկյունից՝ կարող ենք ասել, որ իշխանական լծակները հետայսու պատկանելու են նաև երկրի ֆինանսա-տնտեսական ներուժն ու լծակները յուրացրած վերոհիշյալ երեք քաղաքական ուժերին, ինչը բնական ընթացք է և բնորոշ է աշխարհի պետությունների գերակշիռ մասին: Այսինքն, կարող ենք ասել, որ Հայաստանում տեղի ունեցավ փողի և իշխանության վերջնական սերտաճում ու եթե այդ երկուսը կարողանան նաև ազգային իրական մտավոր-մասնագիտական ներուժը դարձնել պետական կառավարման համակարգի երրորդ հենասյունը, ապա հնարավոր կլինի խոսել կայացած և միջազգային հարաբերությունների համատեքստում միանգամայն գործունակ հայկական պետության մասին: Առայժմ, սակայն, գործող իշխանության վարքագծում այդ երրորդ հիմնատարրի բացառիկ անհրաժեշտության համարժեք ընկալումն ապացուցող մղումները չեն նշմարվում, ինչն առաջին հերթին բացասաբար է դրսևորվելու երկրի արտաքին քաղաքականության ոլորտում:

-Գալով Արցախի թեմային. ՌԴ արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել է, թե արցախյան հակամարտության կարգավորումը կախված է երկու կողմերի՝ ՀՀ-Ադրբեջան, փոխզիջումային որոշումներ կայացնելու պատրաստակամությունից։ Ի՞նչ փոխզիջումների մասին է խոսքը՝ Ձեր կարծիքով։

-Կարծում եմ, որ պարոն Լավրովը դեռևս ակնարկում է «տարածքներ կարգավիճակի դիմաց» բանաձևի վրա հիմնված կարգավորման՝ մեզ համար բացարձակապես անընդունելի տարբերակը: Այդ տարբերակն անընդունելի է հատկապես այն պատճառով, որ տարածաշրջանում կայուն ու տևական խաղաղություն հաստատելու փոխարեն, հաստատելու է մեզ համար աշխարհաքաղաքական ու ռազմական տեսանկյունից խիստ անբարենպաստ նոր ստատուս-քվոյի իրավիճակ, որի ճակատագիրը կախված կլինի նաև ոչ թե մեր սեփական կամքից, այլ օտար զինուժի քմահաճույքներից:

-Ըստ Ձեզ՝ արդյո՞ք նախ հարկավոր չէ Արցախը վերադարձնել բանակցային սեղան, ապա նոր՝ խոսել փոխզիջումային որոշումների մասին։ Դա հնարավոր համարո՞ւմ եք մոտ ապագայում։

-Նախ, հարկավոր է փոխել հայկական կողմերի բանակցային փիլիսոփայությունն ու փաստարկային բազան ու միայն դրանից հետո որոշել, թե պաշտոնական Ստեփանակերտի առանձին քաղաքական դերակատարումն ինչպիսին պետք է լինի: Ներկայիս բանակցային օրակարգի պահպանման պարագայում Արցախի Հանրապետության ներկայացուցիչները գործընթացի մասնակից կարող են դարձվել միայն նախկին ԼՂԻՄ-ի սահմաններում կիսաինքնավար վարչական միավոր դառնալու վերաբերյալ իրենց համաձայնությունը հավաստելու համար:

-Խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքները ի՞նչ ազդեցություն կունենան արցախյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում։

-Ստիպված եմ արձանագրել, որ առաջիկայում ՀՀ գործող իշխանությունը ներկայացված է լինելու հողատու քաղաքական ուժ հանդիսացող ՀՀԿ-ով, ինչը վտանգավոր է: Լավ է այն, որ, իմ համոզմամբ, այդ ուժն այս անգամ էլ հիմնովին տապալեց ընտրական գործընթացը, դիմեց տարաբնույթ խարդախությունների և չկարողացավ իր համար անչափ ցանկալի լեգիտիմությունը ձեռք բերել: Իսկ դա նշանակում է, որ իր կողմից ընդունված բոլոր որոշումները կարող են ապօրինի ու հակապետական որակվել և ժողովրդի օրինական դիմադրությանն արժանանալ: Այս պահի դրությամբ ևս, ինչպես դա նաև մինչ այժմ է եղել՝ իշխանությունն, իրավական տեսանկյունից, կարելի է նեղ բյուրոկրատական խմբավորման կողմից բռնազավթված համարել: Կեղծված ընտրությունների գինը գործող իշխանության համար միշտ էլ սա է լինելու:

-Ի՞նչ եք կարծում, պաշտոնական Երևանի դիրքորոշումը կփոխվի՞ ԱԺ ընտրություններից հետո. կկարծրանա՞, թե՞ ավելի զիջողական կդառնա։

-Դա կախված է լինելու ոչ միայն կոնկրետ երևանյան իշխանական թիմի, այլև հայաստանյան ու արցախյան այլ քաղաքական դերակատարների և, առհասարակ, հայ հանրության պահվածքից: Այս առումով՝ շատ կարևոր են լինելու նաև տարածաշրջանում հատուկ շահեր և ազդեցության տարաբնույթ լծակներ ունեցող շահագրգիռ օտար պետությունների քաղաքական մոտեցումներն ու պահանջները: Մի բան հաստատ է՝ Հայաստանի նոր՝ դե-ֆակտո իշխանությունը երկրի անվտանգությունն ու զարգացման հեռանկարներն ապահովելու համար պետք է լրջագույն վերանայումներ կատարի սեփական քաղաքական մտածողության ողջ տիրույթում: Հակառակ պարագայում՝ թե՛ ինքը կտապալվի, թե՛ երկիրը վերջնականապես կկործանի:

-Ըստ Ձեզ, ընտրությունների արդյունքները համապատասխանո՞ւմ են հանրության շրջանում իշխող տրամադրություններին։

-Նորից կրկնեմ՝ եղածն ընտրություն համարել չեմ կարող: Եթե անգամ ՀՀ կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն էր իր պաշտոնական կայքի միջոցով միտումնավոր կերպով համառորեն միջազգային դիտորդներին ու ՀՀ քաղաքացիներին հասցեագրված ապատեղեկատվություն հրամցնում ու չցանկացավ այն հեռացնել անգամ իրեն հրապարակավ ուղղված հորդորներից հետո, ապա պարզ է, որ խնդիր է դրված եղել՝ ամեն գնով ապահովելու ՀՀԿ-ի այս ամոթալի «ջախջախիչ» հաղթանակը: Ապահովեցին, բայց կրկին հայտնվեցին լեգիտիմությունից զուրկ վիճակում: Իսկ հանրության մասով՝ մի բան գիտեմ հաստատ՝ մարդիկ Հայաստանի գործող իշխանություններին ատում են:

-Ի՞նչ եք կարծում, ԱԺ ընտրություններին կհաջորդե՞ն հետընտրական պրոցեսներ, թե՞ ոչ: Եթե այո, ապա ինչպե՞ս դա կանդրադառնա խնդրի կարգավորման վրա։

-Այս պահին ժողովրդական բողոքների ալիք՝ դժվար թե բարձրանա. չկա ասպարեզում այն քաղաքական ուժը, որն ի զորու կլինի մարդկանց փողոց հանել և բռնի իշխանափոխություն իրականացնել: Այդուհանդերձ, մի քանի ամիս անց՝ այդ համազգային ընդվզման հեղեղը կարող է հորդալ ու եթե այդպես լինի՝ դրա հետևանքները շատ ծանր կնստեն բոլորիս վրա:

Հարցազրույցը՝ Քրիստինա Աղալարյանի