2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Արցախի Մարտունի քաղաքի ուղղությամբ արձակված՝ նախաքննական մարմնի կողմից հայտնաբերված հրթիռը սպիտակ ֆոսֆոր պարունակող ֆոսֆորային ռազմամթերք է, հայտնել է Արցախի Հանրապետության դատախազությունը՝ ներկայացնելով իրականացված փորձաքննության արդյունքները։
Ադրբեջանի կողմից Արցախում ֆոսֆորային արգելված զենք կիրառելու փաստին և Ադրբեջանի պատերազմական հանցագործություններին է անդրադարձել նաև Արցախի Հանրապետության մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանը՝ ընդգծելով, որ միջազգային հանրությունն իրավունք չունի անտեսելու աղաղակող այս փաստերը։
«Ադրբեջանի կողմից 2020թ. 44-օրյա պատերազմի ժամանակ ֆոսֆորային զենքի կիրառության փաստը բազմաթիվ հայտարարություններից ու տեսանյութերից զատ, հաստատվեց նաև փորձագիտական եզրակացությամբ (ԱՀ դատախազության հայտարարությունը):
Դեռևս 2020թ. Հայաստանի և Արցախի Հանրապետությունների մարդու իրավունքների պաշտպանները համատեղ զեկույց էին հրապարակել ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից Արցախում հրկիզող, քիմիական տարրեր պարունակող (հնարավոր է՝ սպիտակ ֆոսֆոր) զանգվածային ոչնչացման զինատեսակ կիրառելու վերաբերյալ։
ԱՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի կողմից կատարված փաստահավաք աշխատանքների շրջանակում հայտնաբերվել ու հետազոտվել են ենթադրաբար ֆոսֆորային զենքի կիրառության մասին վկայող մի շարք տեսանյութեր, արցախյան և հայաստանյան բուժհաստատություններում բուժօգնություն են ստացել տարբեր աստիճանի քիմիական այրվածքներով զինվորականներ:
