Քաղաքական գիտությունների դոկտոր, պատմաբան Արմեն Այվազյանը Ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է․
««Մեծ յոթնյակի» (այն է՝ Միացյալ Նահանգների, Ֆրանսիայի, Միացյալ Թագավորության, Գերմանիայի, Իտալիայի և Ճապոնիայի) ԱԳ նախարարներն իրենց երեկ արված հայտարարությունում, ի թիվս այլ հարցերի, անդրադարձել են նաև Հայաստանին, Արցախին և Ադրբեջանին։ Ահա այդ հատվածն ամբողջությամբ.
«Մենք խորապես անհանգստացած ենք Ադրբեջանի իրականացրած ռազմագործողությունից հետո Լեռնային Ղարաբաղից հայերի տեղաշարժի (տեղափոխման) մարդասիրական հետևանքներով։ Հորդորում ենք Ադրբեջանին ամբողջությամբ կատարել միջազգային մարդասիրական իրավունքով նախատեսված իր պարտավորությունները և ողջունում ենք տեղաշարժի (տեղափոխման) ենթարկված մարդկանց հրատապ մարդասիրական կարիքների օժանդակությանն ուղղված միջազգային ջանքերը։ Ընդգծում ենք մեր աջակցությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կայուն ու տևական խաղաղություն հաստատելու գործին, որը հիմնվելով ուժի չկիրառման, ինքնիշխանության հանդեպ հարգանքի, սահմանների անձեռնմխելիության և տարածքային ամբողջականության սկզբունքների վրա»։
[“We are gravely concerned over the humanitarian consequences of the displacement of Armenians from Nagorno-Karabakh after the military operation conducted by Azerbaijan. We urge Azerbaijan to fully comply with its obligations under international humanitarian law and welcome international efforts to address urgent humanitarian needs for those who have been displaced. We underline our support for advancing a sustainable and lasting peace between Armenia and Azerbaijan based on the principles of non-use of force, respect for sovereignty, the inviolability of borders, and territorial integrity.”]
Ուշադիր զննենք օգտագործված դիվանագիտական բառապաշարն ու հատուկ բառեզրերը։ Ի՞նչ է ասում կոլեկտիվ Արևմուտքը։
Նախ, առաջին, Արցախի հայաթափումը որակված է ոչ թե միջազգային իրավունքի նորմերին համապատասխան տերմիններով՝ որպես «բռնի տեղահանություն» (forced deportation), «էթնիկ զտում» (ethnic cleansing) և «ցեղասպանություն» (genocide), այլ «տեղաշարժ» կամ «տեղափոխում» (displacement) հնարավոր ամենամեղմ տերմինով, որն Ադրբեջանի համար իրավական պատասխանատվություն չի ենթադրում։
Երկրորդ, Արցախի հայաթափման հարցը քաղաքական մակարդակից իջեցված է «տեղաշարժի ենթարկված մարդկանց» հումանիտար հարցերը լուծելու ընթացիկ աշխատանքների հարցի։ Այնինչ Արցախի հիմնախնդիրը հայության իր բնիկ հայրենիքում՝ իր նախընտրած ազգային իշխանության և քաղաքական համակարգի ներքո, ապրելու իրավունքի հարց է, այլ ոչ թե հումանիտար օժանդակություն ստանալու հարց։
Ըստ այդմ էլ՝ Ադրբեջանին կոչ են անում ընդամենը կատարել «միջազգային մարդասիրական իրավունքով նախատեսված իր պարտավորությունները»՝ առանց նույնիսկ հստակեցնելու, թե ինչ պետք է անի Բաքուն։
Երրորդ, ակնարկ իսկ չկա Ադրբեջանի դեմ որևէ պատժամիջոց կիրառելու մասին։
Չորրորդ, Արցախի հայաթափումը չի դիտվում որպես Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև «կայուն ու տևական խաղաղություն» հաստատելու խոչընդոտ։ Այսինքն՝ հայասպանությունը և հայերի հայրենազրկումն իրենց բնիկ հայրենիքի հերթական հատվածից կոլեկտիվ Արևմուտքի (ինչպես նաև ՌԴ-ի և միջազգային մյուս խոշոր դերակատարների) համար խնդիր չի ներկայացնում։ Փաստորեն, հայերի հայրենազրկումն ու սպանություններն օրինականացվում են։
Հինգերորդ, հայտարարության մեջ ակնարկ իսկ չկա Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի Հանրապետության տարածքները բռնազավթելու մասին։
Վեցերորդ, ակնարկ իսկ չկա ապօրինաբար Բաքվի բանտերում պահվող հայ գերիներին անհապաղ ազատ արձակելու մասին։
Յոթերորդ, իսկ ամենավերջում ճնշում է գործադրվում հենց հայերի վրա՝ պարտադրելով նրանց համակերպվել Ադրբեջանի և Թուրքիայի ցեղասպանական քաղաքականության և հայրենիքի կորստի հետ։
Ամենավտանգավորն այս ամենում այն է, որ Ադրբեջանը, զգալով իր անպատժելիությունը, գնահատելու է այս հայտարարությունը որպես իր գործողությունների գրեթե անթաքույց խրախուսում և, հարմար պահը որսալով, կրկին Հայաստանի դեմ ռազմական հարձակումներ է իրականացնելու։ «Մեծ յոթնյակը» հերթական անգամ կանաչ լույս վառեց Ադրբեջանի և Թուրքիայի հայասպան քաղաքականության առջև։
ԱԶԳՈՎԻՆ ՊԱՏՐԱՍՏՎԵՆՔ ԻՆՔՆԱՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ»:
