«Կարիերիստ». մեր օրերում հենց այդպես էլ կկոչեին Յուրի Անդրոպովին: Սակայն, խորհրդային տարիներին այն հնչում էր մի փոքր «այլ կերպ»: Անդրոպովն առաջ էր շարժվում հաստատուն քայլերով` քաջ գիտակցելով, թե ինչ է ուզում: Այսօր էլ` Անդրոպովի մահից մոտ երկու տասնամյակ անց, չեն դադարում նրա քաղաքական հայացքների և գործունեության մասին վիճաբանություններն ու քննարկումները։
Սակայն ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտեի ղեկավար Յուրի Անդրոպովի կյանքը լի է եղել առեղծվածներով: Յուրի Անդրոպովը խորհրդային ղեկավարության ամենահակասական և մինչ օրս չբացահայտված կերպարներից է: Կարելիայի կոմկուսի կենտկոմի երկրորդ քարտուղար, Հունգարիայում արտակարգ և լիազոր դեսպան, 10 տարի շարունակ սոցերկրների հետ կապերի գծով ԽՄԿԿ ԿԿ բաժնի վարիչ, Կենտկոմի քարտուղար: 15 տարի ղեկավարել է ՊԱԿ-ը, եղել քաղբյուրոյի թեկնածու, ապա անդամ: 15 ամիս ԽՄԿԿ ԿԿ գլխավոր քարտուղարն էր։
Առանց ազգության
Ամենախորհրդավոր պատմություններից մեկը, որը կապված է Անդրոպովի հետ: Նա միշտ ասում էր, որ ծնվել է գյուղական ընտանիքում: Բայց նրա մայրը մեծացել էր ոչ հարազատ ընտանիքում: Նրան կրթության էին տվել հրեա վաճառականի մոտ, որից հետո նա այլևս չէր տեսել իր ընտանիքին:
Իսկ ԽՄԿԿ-ում, որտեղ 1951 թվականին աշխատանքի անցավ Յուրի Վլադիմիրովիչը, այդպիսի ընտանեկան արմատներ և ծագում ունենալն ընդունելի չէր: Ուստի, փաստաթղթերում, թե′ նրա ազգության, թե′ նրա արմատների մասին կոնկրետ և հստակ տեղեկություններ չկան:
Առաջնորդի հատկանիշներ
20 տարեկանում Յուրի Անդրոպովն ընդունվեց Ռիբինսկի տեխնիկատնտեսական քոլեջը և սկսեց սովորել «երեք»-ներով: Սակայն համակուրսեցիները միանգամից նկատեցին նրա` առաջնորդի հատկանիշները:
Մի անգամ ուսանողներից մեկը` քարեր է հավաքելով և դրանք նետել քիմիայի ուսուցչի սեղանին: Վիրավորված Նադեժդա Եվդոկիմովան հրաժարվել է դասն անցկացնելուց, մինչև չպարզվեր, թե ով է մեղավոր: Յուրի Անդրոպովը ոտքի է կանգնել. «Խնդրում եմ, շարունակեք դասը, իսկ մենք ինքներս կպարզենք, թե ով դա արեց»,- ասել է նա:
Անդրոպովի «ջնջված» կինը
Նա, հանուն աշխատանքի, երբեմն զոհում էր իր անձնական կյանքը: Արդեն 23 տարեկանում նա ընտրվել էր Յարոսլավլի մարզի կոմերիտմիության քարտուղար և արդեն ամուսնացած էր Նինա Ենգելիչեվոյի հետ: Անդրոպովը համարվում է նախանձելի փեսացու՝ երիտասարդ աղջիկների շրջանում: Նա գործնական էր, ակտիվիստ, հմայիչ և ցանկալի: Նինայի հետ ծանոթացել էր ուսանողական տարիներին, ով ապագա քննիչ էր: Նա իր կնոջը շատ կրքոտ նամակներ էր ուղարկում ստորագելով՝ «Յուրի կռվարար»: Նկարներից մեկում նույնիսկ նա գրել էր. «Կներես, Նինա, որ ես այն ժամանակ այդքան վատ տեսք ունեի»:
Նրա աշխատանքային հաջողությունները շատ արագ էին աճում: 1940 թվականին Անդրոպովին ուղարկեցին Կարելիա` աշխատելու: Կնոջ հետ հարաբերություններն այդ ժամանակվանից արդեն սկսեցին անկայուն դառնալ: Հնարավոր է` Նինան ինքը չէր ցանկանում գնալ ամուսնու հետքերով, հնարավոր է նաև, որ դա թույլ չէր տալիս նաև նրա` քննիչի աշխատանքի առանձնահատկությունները: Գուցե Անդրոպովն ինքն էլ չէր ուզում իր հետ միասին տանել կնոջը, ում հետ նրան այլևս ոչինչ չէր կապում, բացի երկու երեխայից... Երիտասարդներն ամուսնալուծվեցին, և Յուրին մենակ մեկնեց աշխատանքի:
Ամուսնալուծության փաստը կուսակցության անդամի կենսագրության մեջ մեծ բիծ էր և կարող էր էապես վնասել նրա կարիերային, ուստի ամուսնության մասին ոչ մի տեղ ոչինչ չհրապարակվեց: Այն փաստը, որ նա ամուսնացած է եղել Նինայի հետ, պարզապես ջնջվեց բոլոր փաստաթղթերից:
Ավելի ուշ, արդեն Պետրոզավոդսկում, նա ամուսնացավ երկրորդ անգամ: Աշխատանքով զբաղված անհատին անձնական կյանքի համար ժամանակ չէր մնում և նա իր երկրորդ կնոջը գտավ աշխատանքի վայրում: Տատյանա Լեբեդևան նրա գործընկերն էր:
Անդրոպովի տատը մնաց առաջին ընտանիքի հետ` դաստիարակելով Յուրի Վլադիմիրովիչի երկու երեխային: Առաջին և երկրորդ կանայք երբեք չեն շփվել միմյանց հետ, և նույնիսկ Անդրոպովի թաղման արարողությանը երկու ընտանիքները կանգնած էին դագաղի տարբեր կողմերում:
Այդ քայլին չեմ գնա
Մահամերձ Անդրոպովին հիվանդանոցում մոտենում է նրա օգնականը:
-Յուրի Վլադիմիրովիչ, թույլ տվեք հրավիրել օտարերկրյա բժիշկների։ Ընդունեք Ավստրիայի նախագահի առաջարկը՝ ապարատը, որից ինքն անձամբ օգտվում է։
-Չեմ հավատում, որ դա մերոնցից լավն է։ Նախ, չեմ կարողանում հավատալ, հետո էլ ի՞նչ կասեն մարդիկ։ Միշտ խոսել ենք մեր ունեցած լավագույն համակարգերի մասին, իսկ հիմա հենց մի բան պատահեց, բոլորդ վազեցիք Արևմուտք։ Ոչ մի դեպքում, նույնիսկ եթե մահանամ:
Վերջում օգնականն Անդրոպովին հայտնում է, որ լուրեր են շրջանառվում, թե բժիշկներից ինչ-որ մեկը վրեժ է լուծում Անդրոպովից` կոռուպցիայի դեմ պայքարի համար։
-Ոչ։ Դա այդպես չէ։ Հանի՛ր մտքիցդ, թող ինձ և բոլորին հանգիստ:
Առանց կրթության
Անդրոպովի ամբիցիաները շատ էին: Այս ամենի հետ մեկ տեղ նա ուներ նաև շատ կոմպլեքսներ: Նա ստեղծել էր իր կարիերան, սեղանին միշտ ուներ Սենեկայի, Սոկրատեսի գրքերը, նա գրում էր նաև բանաստեղծություններ... Բայց կար մի բան` պարծենալ կրթությամբ նա չէր կարող:
Քաղբյուրոյում նա միակն էր, ով չուներ բարձրագույն կրթություն: Իսկ երբ ԽՄԿԿ կենտրոնական կոմիտեում նա հանդիպում է իր հայրենակից Անդրեյ Կիրիլենկոյին, ապա այստեղ պարզ է դառնում նաև այդ հայրենակցի ճակատագիրը: Բանն այն է, որ Կիրիլենկոն սովորել էր Ռիբինսկիի ավիացիոն ակադեմիայում և հայտնի էր որպես գերազանց ուսանող:
Նախանձը հանգիստ չէր տալիս Անդրոպովին, և Կիրիլենկոյին «մաքրում» են:
