«Աշխարհն անարդար է, ոչինչ չի ստացվում․․․», «Չեմ կարող, ամեն ինչ իմ դեմ է», «Երևի սա ճակատագիր է»․․․ Այս արտահայտությունները հատկապես հաճախ են հանդիպում կանանց շրջանում, ովքեր ցանկակնումեն իրենց կյանքը փոխել, սակայն գալիս է մի պահ, որ այլևս անզոր ես պայքարել ու հանձնվում ես՝ երազանքներդ այդպես էլ թողնելով անկատար։ Այնուամենայնիվ, հանձնվելուց ու ամեն ինչ թողնելուց առաջ մի պահ պատկերացրեք այն դժվարությունները, որոնք ստիպված են եղել հաղթահարել կանայք հնում, միջնադարում, և նույնիսկ 20-րդ դարում․ անհավասարություն, կողմնակալություն, թերագնահատում․․․Աշխարհը ղեկավարել են տղամարդիկ, և միշտ եղել է այն թյուր կարծիքը, որ «տղամարդիկ ավելի լավ օդաչուներ են, խոհարարներ, քաղաքական գործիչներ, գործարարներ, դատավորներ, բժիշկներ․․․»։ Այնպիսի տպավորություն է, որ միայն վերջերս են մարդիկ հասկացել, որ կանայք տղամարդկանց չեն զիջում և որոշ դեպքերում նաև գերազանցւմ են։

Ձեզ մոտ կարող է հարց առաջանալ՝ մի՞թե տասնամյակներ շարունակ չեն եղել կանայք, որոնք իրենց նպատակասլացությամբ ու կամքով ստիպել են շրջապատին փոխել իրենց վերաբերմունքը կանանցհանդեպ։ Պատասխանը միանշանակ է․ պատմության տարբեր փուլերում, իհարկե, եղել են կանայք, որոնք ոչ մի վայրկյան չեն վախեցել շրջապատի կարծիքից, ու կոտրել են նույնիսկ ամենաարմատացած կարծրատիպերը։ Վառ օրինակներ են զորավար, 15-րդ դարի Ֆրանսիայի ազատագրական պայքարի հերոսուհիԺաննա Դ՛Արկը, ով ընդամենը 19 տարեկանում ղեկավարեց Ֆրանսիայի ժողովրդի պայքարն անգլիացիների դեմ, գրողներ Ջեյն Օստինը, Շարլոտա Բրոնտեն, Էմիլի Բրոնտեն, Վիրջինիա Վուլֆը, նկարչուհի Ֆրիդա Կալոն, Ֆիզիկոս, քիմիկոս, Նոբելյան մրցանակակիր Մարի Կյուրիին և այլոք։

Կանանց ոգեշնչող օրինակներն ավելի հաճախ են հանդիպում 20-րդ դարում, և հատկապես 21-րդ դարի սկզբից։ Կանացի ուժի, ցանկության ու նպատակասլացության օրինակ է հայուհի Աննա Կազանջյան Լոնգոբարդոն՝  Կոլումբիայի համալսարանից մեքենաշինության գծով գիտությունների բակալավրի կոչում ստացած առաջին կինը: Կին ճարտարագետների ընկերակցության առաջին պարտիայի ուսանող-անդամը, Իգլսթոնի մեդալով (Egleston Medal) պարգևատրված առաջին կինը։

Այս տաղանդավոր կնոջ մասին խոսելիս ակամայից մտածում ես այն դժվարությունների մասին, որ նա ստիպված է եղել հաղթահարել հաջողության հասնելու համար, հատկապես որ մեքենաշինության ոլորտը 20-րդ դարի կեսերին բացարձակապես տղամարդկանց էր պատկանում, և շատ քիչ կանայք էին համարձակություն գտնում առաջ գնալ ու ցույց տալ՝ ինչի են ընդունակ։

Աննա Կազանջյան Լոնգոբարդոն ծնվել է ցեղասպանությունը վերապրած հայ ընտանիքում, և Միացյալ Նահագներում առաջին կինն էր, ով աշխատել է նավատորմի համար նախատեսված ծրագրերի վրա:  Շատ ճարտարագետների կարծիքով` նավերի կառուցման ոլորտում նրա ճշգրիտ հաշվարկներ են հիմնականում նրան ճանաչում բերել: Ինչպես նշել է հենց Աննա Կազանջյանը՝ «Մենք` կանայքս, պետք է աշխատենք մեր ինքնագնահատականի վրա և ձախողումներ թույլ չտանք»։ Իսկ դոկտոր Էդվարդ Բոլթոնն ասում էր՝ «Աննա Կազանջյանի հաշվարկներով նավերի համար կազմված նավիգացիոն կոնստրուկցիաները ճշգրիտ էին անգամ ավելի քան 100 մետր խորության վրա»։

1956թ. սկսած Աննան մեծ ներդրում է կատարել նաև ավիացիոն ոլորտում նավիգացիոն համակարգերի զարգացման գործում, մասնավորապես մասնակցել է «Saturn» հրթիռի և «Viking» տիեզերական համակարգի ստեղծման, ինչպես նաև «Avangard» նախագծի աշխատանքներին:

Աննան սկսեց զբաղվել Պենտագոնի համար նախատեսված «Ատլաս» տիպի բալիստիկ համակարգերի թռիչքի հաշվարկման աշխատանքներին: 1957 թ. Աննա Կազանջյանը մշակեց հատուկ սկզբունքներ, որոնք հնարավորություն էին տալիս թիրախին հարված հասցնել 10 հազար մղոն հեռավորության վրա: Նրա հաշվարկները զետեղվեցին գերգաղտնի հավաքածուում, որը հասանելի է եղել միայն երկրի բարձրագույն պաշտոնյաներին: Երկու տարի անց NASA-ն, վերջապես կարողանալով օգտագործել այդ հաշվարկները, ի վիճակի եղավ մի քանի արբանյակներ գործարկել:

Այսպիսի հաջողություններից հետո Աննա Կազանջյանը դարձավ ռազմական տեխնոլոգիաների նմանատիպ համակարգերի հետազոտման և զարգացման բաժնի պետ: Ավելի ուշ զբաղեցրել է  «Woodward Clyde Group» ինժեներական ընկերության տնօրենի, այնուհետև`«Unisys Corp»-ի գործադիր տնօրենի պաշտոնները:

Մինչև 1965 թ.-ը` նախքան ռազմական տեխնիկայի համակարգերի հետազոտման և զարգացման բաժնի ղեկավար դառնալը, Կազանջյանը ոչ միայն զբաղվել է համակարգերի ստեղծմամբ, այլ նաև անձամբ է մասնակցել փորձարկման թռիչքներին:

Անվախ, համարձակ, խելացի ու նպատակասլաց Աննա Կազանջյան Լոնգոբարդոյի օրինակը ոչ միայն հիացմունք է առաջացնում, այլ վստահություն է ներշնչում, որ, ինչպես ինքն էր ասում՝ «Անհնարին ոչինի չկա, կարևորը ձգտումն է»։

Հոդվածը ստեղծվել է Ֆիլիպ Մորրիս Արմենիա ընկերության աջակցությամբ՝ #նորապագա արշավի շրջանակներում։ Ընկերությունները չեն փոխում ապագան․ դա անում են մարդիկ։ Ցուցաբերելով հոգատարություն մեր հաճախորդների, մեր անձնակազմի ու մեր շրջապատի նկատմամբ, կիսելով արժեքներն ու մարտահրավերները, մենք նպատակ ունենք միասին կերտել ավելի լավ ապագա՝ օգնելով հազարավոր կանանց ու տղամարդկանց բարելավել իրենց կյանքը։