Նեզավիսիմայա Գազետա ռուսական պարբերականը հրապարակել է փորձագիտական կարծիք այն մասին, որ ադրբեջանական Թերթեր բնակավայրի մոտ Ադրբեջանի զինուժի լայնածավալ զորավարժությունը վկայում է Ադրբեջանի հարձակողական մտադրությունների մասին: Ըստ գեներալ-լեյտենանտ Յուրի Նետկաչեւի, այդ շրջանում զորավարժությունը թերեւս միտում ունի փորձարկել Ղարաբաղի զինուժի ամենաթույլ պաշտպանված հատվածը ճեղքելու տարբերակը: Նետկաչեւը երկար ժամանակ ծառայել է Հարավային Կովկասում, եւ Նեզավիսիմայա Գազետան նշում է նաեւ, որ այդ փորձագետը կանխատեսել էր ռուս-վրացական օսական պատերազմը՝ հարավային Օսիայի սահմանին ամերիկա-վրացական զորավարժության ժամանակ:
Փորձագետի կարծիքով, Թերթերի հատվածը լինելով լրիվ հարթավայրային, հայկական կողմի պաշտպանական գծի առավելագույն խոցելի հատվածը կարող է հանդիսանալ, քանի որ մնացյալ՝ լեռնային հատվածներում հայկական զինուժը կազմակերպել է ամուր եւ նաեւ ոչ թանկ պաշտպանություն:
Նաեւ հետաքրքրական զուգահեռ է անցկացվում, որ 1994 թվականին պատերազմը ավարտվել է հենց այդ գոտում, եւ փաստացի կարող է նաեւ այդտեղից էլ վերսկսել կամ նոր պատերազմը կարող է սկսվել:
Միեւնույն ժամանակ, նշվում է, որ Հայաստանում էլ վարժանքներ են անում Ռուսաստանի ռազմակայանի եւ հայկական բանակի ստորաբաժանումները՝ մասնավորապես հետախուզական եւ տանկային: Տանկային ստորաբաժանումները վարժանքներ են իրականացնում լեռնային պայմաններում:
Ըստ հրապարակման, դա Ադրբեջանի հարձակման դեպքում թուրքական կողմից հնարավոր ներխուժումը կանխելու համար է:
Այդ ամենին զուգահեռ, ադրբեջանական զինուժը մի քանի օր է կրկին գնդակոծում է Հայաստանի Տավուշի մարզի սահմանամերձ շրջանները: Հայաստանի պաշտպանության նախարարությունը հայտնում է, որ իրավիճակը լիովին վերահսկելի է:
Նեզավիսիմայա Գազետան գրում է, որ պատերազմի վերսկսման դեպքում ռազմական գործողությունների գոտի հավանաբար մուտք կգործեն Ռուսաստանի կամ ավելի շուտ ՀԱՊԿ-ի խաղաղապահները:
Արդյոք դա չէ այն ամենի նպատակը, ինչ ռազմական իմաստով ներկայում գեներացվում է տարածաշրջանում: Արդյոք Ռուսաստանն ընդամենը խնդիր չի դրել կրկնել այն, ինչ տեղի ունեցավ Վրաստանում 2008 թվականին. բլից պատերազմ, որով ըստ էության որեւէ ստատուս-քվո չխախտվեց, այլ ընդամենը Հարավային Օսիայում եւ Աբխազիայում Ռուսաստանն ունեցավ լեգիտիմ ռազմական ներկայացվածություն:
Արդյոք ներկայում Մոսկվան չի փորձում նույնն անել նաեւ ղարաբաղյան գոտում՝ չխախտել ստատուս-քվոն, բայց հանդիսանալ արդեն դրա այսպես ասած լեգիտիմ երաշխավորը՝ ՀԱՊԿ խաղաղապահ մանդատով:
Բայց, պարզ է, որ Ռուսաստանն ի զորու չէ միայնակ հաջողել այդ սցենարը, եթե դրան հավանություն չտա Արեւմուտքը: Ընդհանրապես կարծես թե այդքան էլ որոշակի չէ, թե ինչ է մտածում հնարավոր պատերազմի մասին Արեւմուտքը: Այստեղ դիվաագետները շարունակաբար պնդում են, որ հակամարտությունը ռազմական լուծում չունի, բայց պարզ է նաեւ, որ հազիվ թե նրանք հակառակն ասեին՝ եթե անգամ մտածում են հակառակը:
Ի վերջո, համաշխարհային պատմության ընթացքը թե անցյալի, թե ներկայի իմաստով առավելապես հենց ռազմական, ոչ թե դիվանագիտական լուծումների պատմություն է: Տարբեր են եղել աստիճանները, բայց էական ու վճռորոշ գործոնը եղել է, կա եւ կմնա ռազմական հարաբերակցությունը:
Հատկանշական է մի բան, որ Արեւմուտքից դեռեւս որեւէ անգամ չի հնչել Հայաստանի անվտանգությունը երաշխավորելուն ուղղված հրապարակային հստակ հայտարարություն: Ինչու է Արեւմուտքը խուսափում դրանից՝ պարզ չէ:
ԱՄՆ պաշտպանության նախարարի թեկնածու Չակ Հեյգելը նախօրեին պատասխանելով հայ-ամերիկյան ռազմական գործակցության մասին հարցին, հայտարարել էր, որ ԱՄՆ ձգտում է խորացնել հայ-ամերիկյան գործակցությունը ռազմական բնագավառում: Բայց թե ԱՄՆ, թե ՆԱՏՕ-ն չեն շտապում հստակորեն հայտարարել, որ պատրաստ են ապահովել Հայաստանի անվտանգությունը:
Իսկ գուցե պատճառն այն է, որ Հայաստանը երբեք չի դրել այդ հարցադրումը Արեւմուտքի առաջ: 2008 թվականի պաշտոնամուտից հետո այցելելով Բրյուսել, Սերժ Սարգսյանը բավական կարկամ կերպով փորձեց կարծես թե բարձրացնել այդ հարցը, հայտարարելով, թե պատերազմի դեպքում ՆԱՏՕ-ն չի կարող չմիջամտել, քանի որ Ղարաբաղի նոր պատերազմը կնշանակի նաեւ սպառնալիք Եվրոպային, իսկ ՆԱՏՕ-ն ապահովում է Եվրոպայի անվտանգությունը:
Պաշտոնական Բրյուսելն այդ հայտարարությանը ըստ էության չի արձագանքել, մշտապես հայտարարելով, որ ՆԱՏՕ-ն չի միջամտում ղարաբաղյան գործընթացին: Ըստ երեւույթին, պետք է Արեւմուտքի առաջ հանդես գալ առավել հստակ հարցադրումով եւ առավել կոնկրետ գործակցության պատրաստակամությամբ:
Հայաստանի համար Արեւմուտքի հետ անվտանգության խնդիրների կոնկրետացումը խիստ էական է թե անվտանգության դիվերսիֆիկացիան առավել առարկայացնելու, թե դրանով տարածաշրջանային խաղն ավելի բազմազանեցնելու, ու թե այդպիսով Ղարաբաղի ուղղությամբ հնարավոր պատերազմի համատեքստում աշխարհաքաղաքական ավանտյուրաներից հնարավորինս հուսալի ապահովագրվելու համար:
Ի վերջո, երբ հարցն այն է, թե ով կսկսի պատերազմը, իրավիճակն առավել ապահով է, քան երբ այդպիսի հարց չկա եւ պարզ է, թե պատերազմն ով կսկսի:
